Đau Thắt Lưng
Đau thắt lưng là triệu chứng thường gặp khi mắc các bệnh lý về cơ xương khớp. Đôi khi, hiện tượng này cũng có thể xảy ra do do ảnh hưởng của quá trình mang thai hoặc do làm việc, hoạt động quá sức. Sử dụng thuốc kết hợp vật lý trị liệu là những phương pháp đang được áp dụng phổ biến trong điều trị đau thắt lưng.
Định nghĩa
Đau thắt lưng là hiện tượng đau âm ỉ, đau nhói như bị dao đâm hoặc đau dữ dội ở vùng lưng dưới. Cơn đau có thể diễn ra từng cơn hoặc cũng có khi kéo dài từ ngày này sang ngày khác làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, khả năng vận động và hiệu suất làm việc của người bệnh.
Cơn đau thắt lưng cấp tính thường xuất hiện một cách đột ngột sau khi khuôn vác vật nặng nhiều hay chơi thể thao quá sức... Tuy nhiên, nếu bạn bị đau ở vùng lưng dưới kéo dài quá 3 tháng thì được xác định là bị đau thắt lưng mãn tính.
Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đau thắt lưng. Phổ biến nhất là các vấn đề về xơ xương khớp. Ngoài ra, các yếu tố như tuổi tác, nghề nghiệp hay chế độ dinh dưỡng cũng có thể là yếu tố nguy cơ gây đau.
Đau thắt lưng là bệnh gì?
Nếu bị đau thắt lưng kéo dài, bạn nên thận trọng với các bệnh lý sau:
Căng cơ hoặc giãn dây chằng lưng dưới:
Hệ thống cơ và dây chằng ở vùng lưng dưới có thể bị căng giãn hoặc thậm chí bị rách sau một tai nạn hoặc do vận động quá mức. Lúc này, bạn có thể bị đau nhiều ở vùng thắt lưng. Kèm theo đó là hiện tượng co thắt cơ hoặc cứng lưng dưới.
Bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Căn bệnh này xảy ra khi nhân nhầy đĩa đệm nằm giữa hai đốt sống thắt lưng bị thoát ra ngoài. Trường hợp nặng, nhân nhầy có thể chèn ép vào rễ thần kinh tọa hoặc tủy sống gây ra những cơn đau đột ngột, âm ỉ ở vùng thắt lưng. Cơn đau thậm chí còn lan xuống cả một bên mông và chân khiến người bệnh gặp khó khăn khi đi lại.
Đau lưng do viêm khớp dạng thấp
Bệnh viêm khớp dạng thấp gây sưng viêm nhiều khớp cùng lúc, thường gặp nhất là các khớp ở tay, lưng, đầu gối hay bàn chân. Khi ảnh hưởng đến cột sống, bệnh có thể gây ra những cơn đau lưng kéo dài. Bệnh có thể gây tổn thương và phá hủy dần các mô sụn và xương gây teo cơ, cứng khớp, biến dạng khớp, thậm chí là tàn phế.
Thoái hóa cột sống thắt lưng
Bệnh thường gặp ở người cao tuổi hoặc người lao động nặng nhọc. Khi bị thoái hóa cột sống thắt lưng, lớp sụn chêm giữa các đốt sống bị ăn mòn khiến cho người bệnh bị đau âm ỉ ở vùng thắt lưng, nhất là khi vận động.
Cong cột sống
Một số người ngay từ khi sinh ra đã bị gù vẹo hay cong cột sống bất thường. Đây là một tình trạng bẩm sinh có thể gây gia tăng áp lực lên các đốt sống, dây chằng, gân và cơ bắp ở vùng thắt lưng, từ đó dẫn đến đau lưng dưới.
Đau dây thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau vùng thắt lưng hông. Cơn đau kèm theo cảm giác tê bì như châm chích còn lan dọc từ hông xuống chân ở một bên cơ thể.
Hẹp ống sống
Chứng hẹp ống sống thường phát triển sau khi bị thoát vị đĩa đệm. Điểm đặc trưng của bệnh là tình trạng thu hẹp không gian trong ống sống khiến cho tủy sống và dây thần kinh bị chèn ép. Người bị hẹp ống sống có thể bị đau thắt lưng, tê yếu cơ hoặc co thắt cơ.
Loãng xương:
Bệnh loãng xương thường gặp ở phụ nữ mãn kinh và người cao tuổi. Căn bệnh này không chỉ gây đau thắt lưng mà còn gây đau nhức xương khớp toàn thân, nhất là ở các vùng chịu nhiều áp lực trên cơ thể. Do mật độ xương suy giảm, các đốt sống trở nên suy yếu và bị xẹp lún gây giảm chiều cao. Một số bệnh nhân thì dễ bị gãy xương khi có va đập.
Bệnh ở đường ruột
Đôi khi, bệnh viêm loét dạ dày hay hội chứng ruột kích thích cũng có thể gây đau ở vùng thắt lưng. Cùng với đó, bệnh nhân còn bắt gặp nhiều triệu chứng khác như đau quặn bụng, ợ chua, ợ hơi, tiêu chảy, chán ăn...
Bệnh đường tiết niệu
Nếu chứng đau thắt lưng kéo dài mà không phải do các vấn đề xương khớp gây ra thì bệnh nhân nên thận trọng với các bệnh lý ở đường tiết niệu. Chẳng hạn như:
- Sỏi thận
- Sỏi bàng quang
- Nhiễm trùng đường tiểu...
Trong trường hợp này, cơn đau sẽ thuyên giảm dần trong quá trình điều trị và biến mất hoàn toàn sau khi bệnh đã được chữa khỏi.
Đau thắt lưng do các vấn đề khác về sức khỏe:
- Viêm cột sống thắt lưng
- Viêm cột sống dính khớp
- Đau cơ xơ hóa
- Vôi hóa cột sống thắt lưng (gai cột sống thắt lưng)
- Ung thư tử cung ở nữ giới
- Ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới
- Bệnh phụ khoa: Lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, u nang buồng trứng
- Mang thai làm tăng áp lực lên cột sống, dây chằng và các cơ ở vùng thắt lưng
Nguyên nhân đau thắt lưng không do bệnh lý
Không phải trường hợp nào bị đau lưng dưới cũng là do bệnh lý. Đôi khi, tình trạng này có thể xuất phát từ những nguyên nhân thông thường và cơn đau có thể tự hết sau một vài ngày.
Một cá nhân có thể bị đau thắt lưng do các nguyên nhân thông thường như:
- Hoạt động ở vùng thắt lưng nhiều. Cúi lên cúi xuống hoặc vặn mình liên tục
- Nằm sai tư thế
- Ngồi nhiều hoặc đứng ở một vị trí trong thời gian dài
- Căng thẳng thần kinh kéo dài
- Mang giày cao gót
- Không khởi động kỹ trước khi chơi thể thao hoặc vận động quá sức
- Bị tai nạn, té ngã hoặc va đập gây chấn thương ở vùng cột sống thắt lưng
- Làm việc quá sức, thường xuyên bưng bê, mang vác đồ nặng
- Chế độ ăn thiếu chất dinh dưỡng cần thiết cho xương, nhất là canxi
- Béo phì gây áp lực lên cột sống thắt lưng
- Ít vận động.
Chăm sóc tại nhà
Một số mẹo tự nhiên có thể giúp hỗ trợ đẩy lùi đau thắt lưng tại nhà, giảm thiểu sự lệ thuộc vào thuốc cho người bệnh.
- Nghỉ ngơi: Trong giai đoạn đau thắt lưng cấp, người bệnh nên nằm nghỉ ngơi nhiều tại giường với tư thế thoải mái nhất. Có thể kê một chiếc gối ngay dưới đầu gối để các cơ ở vùng thắt lưng được thư giãn.
- Điều chỉnh dáng đi hoặc tư thế vận động cho đúng.
- Mang đai nẹp giảm đau và tăng khả năng chịu lực cho cột sống thắt lưng.
- Tránh mang vác vật nặng, hạn chế đứng lâu, ngồi nhiều hoặc cúi lên cúi xuống liên tục.
- Sử dụng các bài thuốc trị đau thắt lưng tại nhà từ lá lốt, ngải cứu, dây đau xương, cây xấu hổ hay các thảo dược khác.
- Kiêng hút thuốc lá và hạn chế uống bia rượu. Chúng có thể làm giảm lưu lượng máu đến cột sống.
- Bổ sung thêm các thực phẩm có đặc tính giảm đau, kháng viêm tự nhiên vào trong thực đơn. Chẳng hạn như gừng, dầu cá, các loại cá béo, nghệ hay tỏi...
- Chườm nóng hoặc chườm lạnh cũng là những giải pháp đơn giản giúp hỗ trợ giảm đau thắt lưng nhanh.
Câu hỏi thường gặp
Đau thắt lưng có nguy hiểm không?
Chứng đau thắt lưng có nguy hiểm không còn tùy thuộc vào mức độ đau và nguồn gốc của cơn đau. Các cơn đau lưng dưới ở mức độ nhẹ thường không ảnh hưởng đến nhiều vận động cũng như sinh hoạt hàng ngày và có thể biến mất trong thời gian ngắn khi được nghỉ ngơi.
Tuy nhiên, nếu bị đau thắt lưng do các vấn đề về sức khỏe, bạn cần tiến hành thăm khám, chẩn đoán và có giải pháp khắc phục bệnh càng sớm càng tốt. Việc chậm trễ trong điều trị có thể để lại nhiều di chứng nặng nề, nhiều trường hợp còn bị liệt.
Triệu chứng
Một số triệu chứng khác có thể xuất hiện kèm theo tình trạng đau vùng thắt lưng như:
- Tê vùng hông, háng, mông
- Yếu chân, mất cảm giác ở chân
- Nóng sốt
- Có cảm giác đau khi đi tiểu
- Mất kiểm soát bàng quang
- Có dấu hiệu của ung thư
- Giảm nhiều cân mà không rõ nguyên nhân
- Suy giảm hệ miễn dịch
Trong trường hợp đau thắt lưng dữ dội sau khi bị tai nạn hay chấn thương, bạn nên nhanh chóng tới bệnh viện để kiểm tra ngay.
Phương pháp chẩn đoán
Các kỹ thuật đang được áp dụng để chẩn đoán đau thắt lưng bao gồm:
- Thăm khám lâm sàng:
- Bác sĩ trao đổi về tiền sử bệnh của bạn và các dấu hiệu đang gặp phải cùng mức độ đau, tính chất của cơn đau hay thời điểm bắt đầu bị đau thắt lưng...
- Kiểm tra thể chất, khám kỹ vùng thắt lưng để tìm kiểm điểm đau và đánh giá phạm vi chuyển động của vùng lưng dưới.
- Kiểm tra phản xạ của cơ thể với những cảm giác nhất định để chẩn đoán phân biệt nguyên nhân gây đau thắt lưng có liên quan đến dây thần kinh.
Trong trường hợp chỉ bị đau thắt lưng đơn thuần mà không có các triệu chứng khác, bác sĩ có thể đề nghị bạn theo dõi và điều trị tại nhà trong vài tuần trước khi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu.
- Chẩn đoán cận lâm sàng:
Trong trường hợp bị đau thắt lưng kéo dài kèm theo các dấu hiệu bất thường như mất kiểm soát ruột, yếu chân, sốt hay giảm cân... bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng như:
- Xét nghiệm máu
- Chụp X-quang
- Chụp MRI
- Siêu âm
- Chụp CT
- Đo mật độ xương
- Kiểm tra điện cơ
- Xét nghiệm dẫn truyền thần kinh...
Chúng có thể giúp chẩn đoán xác định nguyên nhân gây đau thắt lưng liên quan đến các vấn đề tiềm ẩn về xương, đĩa đệm, dây chằng, gân cơ và hệ thống dây thần kinh ở lưng.
Điều trị
Nguyên tắc điều trị:
- Giảm đau cho người bệnh
- Điều trị nguyên nhân
- Khắc phục các triệu chứng đi kèm
- Phục hồi chức năng vận động của cột sống thắt lưng
Những sự lựa chọn trong điều trị đau thắt lưng bao gồm:
Dùng thuốc chữa đau thắt lưng
Ngoài thuốc giảm đau, một số loại thuốc khác cũng được bác sĩ kê đơn cho người bị đau vùng thắt lưng. Bao gồm:
+ Thuốc kháng viêm không steroid:
Thuốc NSAIDs dạng uống thường được chỉ định cho người bị đau lưng dưới nhẹ hoặc đau trong giai đoạn bán cấp. Thuốc đường tiêm có tác dụng mạnh hơn nhưng ẩn chứa nhiều tác dụng phụ nên chỉ được sử dụng cho các trường hợp bị đau thắt lưng nghiêm trọng.
Một số loại NSAIDs thông dụng:
- Felden
- Brexin
- Diclofenac...
+ Thuốc giãn cơ:
Nhóm thuốc này giúp giảm đau bằng cách làm giãn cơ, cải thiện phạm vi chuyển động cho vùng cột sống bị đau. Thuốc giãn cơ thường được chỉ định là Myonal hay Mydocalm...
+ Thuốc giảm đau thần kinh:
Dùng cho bệnh nhân bị đau thắt lưng mãn tính kèm theo đau thần kinh tọa. Bác sĩ có thể kê đơn cho bạn một trong các loại thuốc sau:
- Gabapentin (Neurontin ): Liều dùng 300 - 2700mg /ngày
- Pregabalin ( Lyrica ): Liều dùng 75- 600 mg /ngày.
+ Tiêm Corticosteroid:
Thuốc được tiêm ngoài màng cứng giúp giảm viêm cột sống, hỗ trợ giảm đau vùng thắt lưng cho người bệnh.
Vật lý trị liệu giảm đau, phục hồi chức năng cột sống thắt lưng
Bệnh nhân bị đau thắt lưng do nguyên nhân cơ học thường được chỉ định làm vật lý trị liệu để giảm đau, cải thiện chức năng vận động cho cột sống. Các kỹ thuật được áp dụng bao gồm:
- Chiếu đèn hồng ngoại, đắp paraffin, siêu âm, sóng ngắn hay điện trị liệu: Chúng có tác dụng giảm đau lưng dưới, làm giãn cơ, kích thích lưu thông máu, đẩy nhanh quá trình phục hồi các mô bị tổn thương. Thời gian trị liệu kéo dài từ 10 - 20 phút x 1 - 2 lần/ngày.
- Xoa bóp, mát xa cho vùng thắt lưng, hông hay chân: Giúp xoa dịu cơn đau, giảm co cứng cơ.
- Kéo giãn cột sống: Chuyên gia vật lý trị liệu sử dụng tay hay máy để kéo giãn các đốt sống thắt lưng nhằm giảm áp lực chèn ép lên tủy sống và dây thần kinh, giúp bệnh nhân bớt đau. Phương pháp này thường được áp dụng trong giai đoạn đau bán cấp và mãn tính liên quan đến bệnh thoát vị đãi đệm hay thoái hóa cột sống thắt lưng. Mỗi lần thực hiện từ 15 - 20 phút x 1- 2 lần/ngày.
- Thuỷ trị liệu: Phương pháp này có tác dụng làm thư giãn thần kinh và giảm đau thắt lưng nhanh.
- Các bài tập vận động: Bệnh nhân được hướng dẫn thực hành một số bài tập có tác dụng làm tăng sức mạnh cho khối cơ ở vùng bụng cũng như thắt lưng, qua đó giảm áp lực cho cột sống và dây thần kinh. Thường xuyên liệu tập sẽ giúp bệnh nhân giảm bớt cảm giác đau và cứng ở lưng dưới, làm tăng phạm vi hoạt động, đồng thời giảm nguy cơ bị chấn thương cho cột sống.
Phẫu thuật điều trị đau thắt lưng
Phẫu thuật được đề nghị khi điều trị thất bại với các phương pháp nội khoa. Một số trường hợp cần mổ để khắc phục các nguyên nhân gây đau thắt lưng như:
- Thoát vị đĩa đệm mức độ nặng
- Chỉnh hình cột sống
- Gãy cột sống
- Các chấn thương hay u tủy...
Phòng tránh
- Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức mạnh cho cột sống cũng như hệ thống cơ bắp ở bụng và thắt lưng.
- Giảm cân đối với các trường hợp đang bị thừa cân, béo phì
- Phụ nữ nên hạn chế mang giày cao gót
- Hoạt động đúng tư thế, không tập thể thao hoặc lao động quá sức
- Sử dụng máy móc hỗ trợ khi nâng vật nậng
- Từ bỏ thói quen hút thuốc lá
- Nằm ngủ đúng tư thế
- Tránh stress
- Bổ sung các thực phẩm giàu canxi trong khẩu phần ăn để xương cột sống được chắc khỏe.
- Trường hợp làm việc trong môi trường đứng lâu, ngồi nhiều, bạn nên dành ra vài phút đi lại, hoạt động nhẹ nhàng sau mỗi giờ.
- Tích cực điều trị và kiểm soát tốt các vấn đề về sức khỏe để cơn đau thắt lưng không còn tái phát trở lại.
Câu hỏi thường gặp
- Người bị suy thận ở cấp độ 1, cấp độ 2, khả năng sinh sản vẫn duy trì bình thường.
- Từ cấp độ III trở đi, khi chức năng thận giảm trầm trọng, khả năng thụ thai có thể giảm, gây khó khăn trong việc sinh con tự nhiên.
- Người suy thận nên ăn: Súp lơ, tỏi, bắp cải, ớt chuông, cải lông, củ cải, nấm Shiitake.
- Suy thận kiêng ăn: Rau mồng tơi, rau chân vịt, rau cần tây, rau dền, rau cải xoăn.
- Bệnh suy thận dù là cấp tính hay mãn tính đều gây nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh.
- Trong tình trạng suy thận cấp, việc không nhận được sự cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến nguy cơ tử vong.
Người mổ thoát vị đĩa đệm vẫn được hưởng lợi bảo hiểm y tế (BHYT), tuy nhiên mức chi trả này sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Cụ thể:
- Loại BHYT: BHYT toàn dân mức chi trả dao động 60-80%, BHYT tự nguyện mức chi trả cao hơn, tuỳ gói người dân tham gia.
- Cơ sở y tế: Đúng tuyến mức chi trả sẽ cao hơn với trái tuyến (cùng tuyến khoảng 60 - 80% chi phí; trái tuyến khoảng 30-40% chi phí).
- Mức độ bệnh: Bệnh nặng mức bảo hiểm chi trả sẽ cao hơn so với bệnh nhẹ.
- Các dịch vụ nằm trong gói bảo hiểm chi trả: Chi phí phẫu thuật, chi phí nằm viện, chi phí xét nghiệm…
- Người bị thoái hóa đốt sống lưng có thể tập Gym, nhưng cần xem xét tình trạng từng người.
- Tập luyện đều đặn có thể mang lại nhiều lợi ích như tăng cường sức mạnh cơ và giảm các triệu chứng đau nhức.
- Cần thận trọng và tư vấn y tế khi tình trạng thoái hóa nặng.
Người bị đau lưng nên ăn: Cá hồi, gừng, sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại hạt, thực phẩm giàu vitamin D, rau lá xanh, nghệ, thực phẩm chứa nhiều vitamin C, quả mọng, thực phẩm chứa nhiều vitamin E, đậu nành, đậu phụ, thực phẩm chứa nhiều kali và mangan.
Người bị đau lưng nên kiêng ăn: Thịt đỏ, nội tạng động vật, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, hạn chế ăn muối, gia vị cay, kiêng uống bia, rượu.
Xem chi tiết
Cơ - Xương - Khớp
Bác sĩ Cơ - Xương - Khớp
