Đột Quỵ Xuất Huyết Não: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Phòng Tránh

Đột quỵ xuất huyết não là một căn bệnh vô cùng nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong cao hoặc để lại biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe. Vậy triệu chứng nhận biết đột quỵ chảy máu não là gì? Nguyên nhân nào gây ra bệnh? Có những cách nào để điều trị và phòng tránh bệnh? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp tất cả những thắc mắc của bạn về căn bệnh này.

Định nghĩa và phân loại bệnh đột quỵ xuất huyết não

Đột quỵ não là biểu hiện triệu chứng xảy ra đột ngột do tổn thương ở não. Đây là nguyên nhân gây tử vong cao thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư theo thống kê của WHO. Mỗi năm có khoảng 200.000 người bị đột quỵ não tại Việt Nam và tỷ lệ tử vong là 50%.

Đột quỵ não có 2 dạng: Đột quỵ xuất huyết não và đột quỵ nhồi máu não. Thể xuất huyết não sẽ xảy ra khi mạch máu não bị vỡ khiến máu đột ngột xâm lấn và làm tổn thương não bộ.

Đột quỵ chảy máu não được phân loại thành 2 dạng dựa vào vị trí xuất huyết:

• Xuất huyết nội sọ: Xảy ra khi mạch máu bên trong não bị vỡ. Các yếu tố nguy cơ cao gây nên loại đột quỵ này bao gồm: Huyết áp cao, uống rượu và sử dụng các loại chất kích thích thần kinh hoặc dị tật động mạch bị rò rỉ. Dị tật động mạch là tình trạng một mạch máu yếu bất thường do bẩm sinh. Khi huyết áp tăng cao đột ngột sẽ khiến động mạch đó bị kéo giãn và vỡ ra, dẫn đến đột quỵ xuất huyết não.
• Xuất huyết dưới nhện: Xảy ra khi mạch máu trên bề mặt não bị vỡ khiến máu xâm lấn và lấp đầy một phần không gian giữa hộp sọ và não, đồng thời trộn lẫn với dịch não tủy. Khi máu hòa vào dịch não tủy sẽ làm tăng áp lực lên não và xuất hiện triệu chứng đau đầu dữ dội.

Những triệu chứng đột quỵ xuất huyết não

Các triệu chứng của đột quỵ xuất huyết não thường khác nhau dựa trên nguyên nhân gây bệnh. Các triệu chứng của đột quỵ xuất huyết nội sọ thường xảy ra khi bệnh nhân tỉnh táo, khởi phát đột ngột và chuyển biến xấu nhanh chóng trong khoảng 30 – 90 phút. Những triệu chứng dễ nhận biết nhất của xuất huyết sọ nội gồm:

• Cơ thể đột ngột yếu, liệt một hoặc một số bộ phận nào đó của cơ thể.
• Mất khả năng ngôn ngữ.
• Mất khả năng kiểm soát chuyển động  vùng mặt, đặc biệt là mắt.
• Buồn nôn, đi lại khó khăn, thở gấp và không đều, choáng váng rồi rơi vào tình trạng hôn mê.

Với đột quỵ xuất huyết dưới nhện, một số triệu chứng thông thường bao gồm:

• Đột ngột đau đầu dữ dội, đi kèm buồn nôn, choáng váng nặng.
• Mất ý thức và mất khả năng kiểm soát cơ thể.
• Mất khả năng nhìn, cứng cổ, chóng mặt và dần rơi vào hôn mê.
• Co giật.

Đột quỵ xuất huyết não là chứng bệnh vô cùng nguy hiểm, có thể xảy ra đột ngột và có nguy cơ gây tử vong cao do những biến chứng nặng trong vòng 2 ngày kể từ khi cơn đột quỵ não khởi phát. Những người sống sót cũng phải đối mặt tình trạng phục hồi rất chậm, di chứng khó điều trị. Do đó, ngay khi nhận thấy bất cứ dấu hiệu nào của bệnh, cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân nào gây nên đột quỵ vỡ mạch máu não?

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra đột quỵ xuất huyết não. Một số đối tượng có nguy cơ cao xuất hiện tình trạng đột quỵ chảy máu não như:

• Người có dị dạng mạch não bẩm sinh và chỉ có thể chẩn đoán được khi đã xuất hiện triệu chứng đột quỵ xuất huyết não.
• Người bị chấn thương sọ não hoặc vận động thể chất quá độ khiến huyết áp tăng mạnh, gây áp lực căng thẳng lên mạch máu não.
• Bệnh nhân huyết áp cao lâu dài gây suy yếu thành mạch máu, nếu không điều trị kịp thời sẽ gây nên tình trạng xuất huyết não.
• Chứng phình động mạch khi thành mạch máu bị suy yếu, có nguy cơ vỡ và chảy máu vào não đột ngột.
• Đối tượng bị mạch máu dạng bột – chứng bệnh có thể gây ra tình trạng vi xuất huyết rất khó nhận biết trước khi tình trạng xuất huyết nặng xảy ra.
• Bệnh nhân có tiền sử hoặc đang mắc chứng rối loạn đông máu.
• Người có bệnh lý nghiêm trọng về gan hay u não.
• Người có tiền sử  ít vận động, thừa cân – béo phì, hàm lượng Cholesterol trong máu cao.
• Người bị sốc nhiệt do làm việc quá lâu dưới trời nắng nóng.

[pr_middle_post]

Cách sơ cứu và điều trị đột quỵ xuất huyết não phổ biến hiện nay

Đột quỵ xuất huyết não là một chứng bệnh cực kỳ nguy hiểm. Khi bệnh trở nặng, bệnh nhân có thể trở thành người thực vật hoặc tử vong do bội nhiễm, suy kiệt cơ thể. Bệnh có tỷ lệ tử vong là 50% trong vòng 30 ngày đầu tiên, trong đó một nửa xảy ra trong 2 ngày đầu sau cơn đột quỵ. Những bệnh nhân còn sống thường phải đối mặt những di chứng nặng nề ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, cuộc sống.

Hiện nay, cách sơ cứu cho bệnh nhân đột quỵ là kiến thức cần thiết mà mỗi người đều nên nắm rõ. Sau khi được sơ cứu, bệnh nhân cần được điều trị cấp cứu bằng các biện pháp y khoa chuyên nghiệp. Đối với những bệnh trạng tiền đột quỵ hoặc điều trị di chứng và ngăn ngừa tái phát có thể áp dụng các pháp trị y học cổ truyền hay sử dụng các bài thuốc dân gian từ thảo mộc để hỗ trợ.

Sơ cứu đúng cách cho bệnh nhân đột quỵ đứt mạch máu não

Việc nhận biết triệu chứng, sơ cứu khẩn cấp và đưa bệnh nhân đột quỵ xuất huyết não đi cấp cứu rất quan trọng. Chỉ cần chậm một phút thì nguy cơ tử vong càng tăng cao và di chứng bệnh cũng càng khó khắc phục.

Ngay khi xuất hiện triệu chứng khởi đầu của đột quỵ não, người nhà hay bất cứ ai ở bên bệnh nhân nên nới lỏng quần áo và đỡ người bệnh nằm lên trên mặt phẳng. Sau đó, điều chỉnh bệnh nhân để gối đầu lên cao khoảng 30cm và nằm ở tư thế nghiêng, tránh nguy cơ bị sặc do các chất nôn từ miệng. Ngoài ra, bạn cần chú ý bệnh nhân vô thức nuốt lưỡi gây khó thở.

Khi nghi ngờ đột quỵ não, tuyệt đối không cho người bệnh ăn hay uống bất cứ loại thuốc nào mà chưa có tư vấn của bác sĩ. Nếu bệnh nhân vẫn tỉnh táo, cần hít thở sâu và đều.

Cần nhanh chóng liên hệ và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để thực hiện cấp cứu y khoa. Việc di chuyển đường dài và kéo dài thời gian cấp cứu, điều trị sẽ khiến bệnh tình chuyển biến xấu, gia tăng nguy cơ tử vong.

Phác đồ điều trị đột quỵ xuất huyết não của Tây y

Hiện nay, điều trị đột quỵ xuất huyết não bằng các phương pháp Tây y vẫn là phương pháp kịp thời và hiệu quả nhất, được các chuyên gia, bác sĩ khuyến cáo nên áp dụng khi xuất hiện dấu hiệu bệnh hay đã lên cơ đột quỵ.

Dưới đây là phương pháp điều trị cơ bản cho bệnh đột quỵ xuất huyết não theo y học hiện đại:

• Cách chẩn đoán và phân loại bệnh chính xác nhất

Trước hết cần chẩn đoán và phân loại bệnh kết hợp xác định nguyên nhân gây đột quỵ xuất huyết não ở bệnh nhân. Bác sĩ sẽ xét nghiệm hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) não của người bệnh.

Chụp CT là cách xét nghiệm đột quỵ xuất huyết não nhanh và hiệu quả nhất. Nếu bác sĩ nghi ngờ xuất huyết dưới nhện, có thể thực hiện chọc dò tủy sống để kiểm tra dịch não tủy có chứa máu hay không.

Sau khi xét nghiệm cho thấy người bệnh có dấu hiệu đột quỵ, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn để tìm ra nguyên nhân cụ thể gây xuất huyết. Điều này nhằm đánh giá khả năng đông máu của bệnh nhân, đặc biệt người có sử dụng các loại thuốc chống đông máu.

Bên cạnh đó, một số xét nghiệm khác cũng cần được kiểm tra như: Chụp điện tâm đồ, X-quang ngực, xét nghiệm máu,…

• Điều trị khẩn cấp

Phác đồ điều trị khẩn cấp đột quỵ xuất huyết não thường gồm đo và hạ áp lực nội sọ. Bác sĩ sẽ đặt nội khí quản và kết nối với máy thở cơ học chi bệnh nhân để giảm áp lực trong và xung quanh não.

Đối với một số trường hợp, phẫu thuật để cắt xương sọ sẽ là điều cần thiết để giảm sự chèn ép của mô não, đồng thời loại bỏ huyết khối sau khi xuất huyết.

Huyết áp của bệnh nhân sau khi lên cơn đột quỵ xuất huyết não cần được theo dõi chặt chẽ. Các bác sĩ sẽ xem xét mức độ phù não của bệnh nhân để kiểm soát mức huyết áp nào là phù hợp.

Đối với bệnh nhân đột quỵ thể xuất huyết dưới nhện do phình động mạch, bác sĩ thường kê thuốc ngăn ngừa tình trạng hẹp động mạch khi co thắt mạch máu cho bệnh nhân.

Với tình trạng xuất huyết do dị tật động mạch bẩm sinh, bệnh nhân sẽ cần phẫu thuật sửa chữa loại loại bỏ dị tùy theo tư vấn của bác sĩ.

• Điều trị phục hồi

Sau quá trình điều trị khẩn cấp, bệnh nhân cần chuyển sang giai đoạn điều trị phục hồi với mục tiêu là phục hồi càng nhiều chức năng càng tốt. Bệnh nhân thường phải điều trị tại trung tâm phục hồi chức năng sau khi nhập viện. Đây là nơi cung cấp các liệu pháp chuyên sâu gồm: Trị liệu nghề nghiệp và trị liệu vật lý.

Quá trình điều trị phục hồi sẽ giúp phục hồi cơ năng của bệnh nhân, khắc phục các di chứng của đột quỵ não, đồng thời cải thiện sức khỏe sau chấn thương hệ thần kinh não.

Điều trị đột quỵ chảy máu não bằng Đông y như thế nào?

Theo Đông y hay y học cổ truyền, đột quỵ xuất huyết não có sự khởi phát đột ngột nhưng sự hình thành bệnh đã có một quá trình liên quan đến các yếu tố bệnh lý gồm: Phong (tức Can phong), hỏa, đàm, ứ huyết.

Về pháp trị điều trị, tùy theo mỗi giai đoạn bệnh, triệu chứng mà áp dụng bài thuốc và phương pháp điều trị khác như: Châm cứu, xoa bóp,…. Các giai đoạn bệnh được chia theo Đông y gồm:

• Giai đoạn cấp tính

Pháp trị cho bệnh ở giai đoạn này gồm: Khai bế, tỉnh não, hoạt huyết và chỉ huyết sẽ thay đổi theo chứng bệnh, triệu chứng và tình trạng phục hồi của bệnh nhân.

Đối với chứng dương bế (nhiệt bế), cần chú ý thanh nhiệt – giải độc, bình Can và tức phong, hoạt huyết, an thần. Đối với chứng âm bế cần dùng pháp trị: Ôn thông và khai khiếu. Đối với chứng thoát cần điều trị bằng phương pháp: Hồi dương cứu thoát kết hợp châm cứu.

• Giai đoạn hồi phục

Đây là giai đoạn sau khoảng 1 – 2 tuần và bệnh nhân có sự phản ứng tích cực với quá trình chứng bế hoặc chứng thoát. Lúc này, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch và chuyển sang giai đoạn hồi phục.

Bệnh lý chủ yếu ở giai đoạn hồi phục thường gồm: Chứng hư kèm huyết ứ, kinh lạc  có đờm trệ với phần lớn là thể khí hư và huyết ứ. Pháp trị được đưa ra thường chú trọng vào: Bổ khí, hóa ứ và thông lạc.

• Giai đoạn di chứng

Đây là giai đoạn điều trị các di chứng của bệnh, hỗ trợ phục hồi chức năng của các cơ quan và bồi bổ, cải thiện sức khỏe. Trọng tâm chữa trị là các phương pháp: Bổ ích khí huyết, tư âm, hành khí, tiềm dương, hóa ứ và sơ thông kinh lạc.

Bên cạnh sử dụng thuốc sắc uống, cần kết hợp các liệu pháp luyện tập dưỡng sinh, xoa bóp và châm cứu,… kết hợp chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, vận động phục hồi chức năng lao động.

Phương pháp điều trị đột quỵ xuất huyết não chỉ được khuyên dùng khi có dấu hiệu bệnh nhẹ, trong giai đoạn tiền đột quỵ hoặc hỗ trợ ngăn ngừa tái phát cho các bệnh nhân có tiền sử bệnh. Các liệu pháp y học cổ truyền chỉ được khuyên dùng trong quá trình ngăn ngừa bệnh và phục hồi di chứng.

Bài thuốc dân gian và sản phẩm chức năng từ đậu tương lên men

Từ xa xưa đã có những bài thuốc dân gian từ thảo mộc thiên nhiên được sử dụng để phòng ngừa các bệnh liên quan tai biến – đột quỵ bao gồm đột quỵ xuất huyết não. Một nguyên liệu nổi tiếng nhất về công dụng hỗ trợ tim mạch, phòng chống đột quỵ xuất huyết não và nhồi máu não là: Đậu tương (đậu nành, đỗ tương) lên men.

Đây vốn là loại hạt rất giàu chất dinh dưỡng, chứa hàm lượng chất đạm tốt, chất béo có lợi, chất xơ, chất bột đường và các loại vitamin thiết yếu cho sức khỏe khác. Dân gian nhiều quốc gia phương Đông và đặc biệt là Nhật Bản đã xem các món ăn từ đậu tương lên men và phương thuốc dân gian hỗ trợ cải thiện các bệnh lý về tim mạch.

Chính vì thế, các nhà khoa học của nhiều nước đã nghiên cứu hiệu quả của đậu tương lên men đối với sức khỏe tim mạch và chứng minh được chiết xuất enzyme nattokinase mang đến nhiều công dụng hỗ trợ chức năng và hoạt động của hệ mạch máu.

Do đó, các nền y học trên thế giới và cả những công ty dược phẩm Việt đã nghiên cứu và bào chế thành công những dòng sản phẩm chức năng với thành phần chính là chiết xuất đậu tương lên men có tác dụng phòng ngừa bệnh lý tim mạch như: Tai biến mạch máu não, đột quỵ xuất huyết não, nhồi máu cơ tim,…

Trong khi đó, tại nhiều gia đình, các món ăn từ đậu tương lên men vẫn được sử dụng hàng ngày để hỗ trợ chăm sóc tim mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh, hỗ trợ phục hồi di chứng và ngăn ngừa tái phát đột quỵ.

Biện pháp để phòng ngừa bệnh đột quỵ xuất huyết não

Đột quỵ xuất huyết não có thể xảy ra với bất cứ ai, dù ở độ tuổi, chủng tộc hay giới tính nào. Tuy nhiên, nguy cơ bị đột quỵ não sẽ tăng gấp đôi cứ sau 10 năm từ khi 35 tuổi. Hiện nay trên thế giới có 5% dân số trên 65 tuổi đã bị đột quỵ. Những di chứng mà căn bệnh này để lại là vô cùng nặng nề và khó có thể phục hồi hoàn toàn. Chính vì thế việc ngăn ngừa bệnh còn quan trọng hơn điều trị.

Căn bệnh nguy hiểm này có thể phòng tránh với một số biện pháp dưới đây:

• Kiểm soát huyết áp: Các nguyên nhân gây ra đột quỵ chảy máu não thường liên quan đến tăng huyết áp, đặc biệt những bệnh nhân huyết áp cao có nguy cơ phát bệnh rất cao. Do đó, việc thường xuyên theo dõi và ổn định huyết áp sẽ giúp phòng chống đột quỵ xuất huyết não hiệu quả. Hãy hạn chế lượng muối hấp thu vào cơ thể hàng ngày, vận động thường xuyên và giảm mỡ thừa, giảm cân nếu có tình trạng béo phì, thừa cân.
• Hãy bỏ thuốc lá: Thuốc lá không chỉ có hại cho phổi mà còn gây tích tụ chất béo trong động mạch cảnh, tăng nguy cơ tắc nghẽn động mạch. Đồng thời, nicotine và carbon monoxide trong khói thuyết sẽ làm tăng huyết áp, tăng khả năng đông máu và hạ thấp khả năng mang oxy lên não của máu.
• Kiểm soát và điều trị bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường có thể gây tổn thương hệ thống mạch máu trên toàn cơ thể, trong đó có mạch máu não. Kiểm soát tốt lượng đường huyết trong máu, điều trị bệnh tiểu đường cũng giúp ngăn ngừa và trì hoãn đột quỵ xuất huyết não.
• Ăn uống và sinh hoạt lành mạnh: Hãy thực hiện chế độ ăn uống khoa học để tăng cường chất xơ, vitamin và khoáng chất có lợi từ rau xanh và hoa quả, hạn chế nạp vào cơ thể các chất béo bão hòa hay chất kích thích như: Rượu bia, caffein, thuốc lá,… để bảo vệ hệ tuần hoàn tim mạch luôn khỏe mạnh. Đồng thời, chế độ sinh hoạt thể dục thể thao, thường xuyên, ngủ nghỉ đúng giờ, ít áp lực sẽ giúp hạn chế nguy cơ lên cơn đột quỵ.

Bài viết trên đã tổng hợp chi tiết các thông tin cơ bản về chứng bệnh đột quỵ xuất huyết não. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng bệnh cực kỳ nguy hiểm này để biết cách nhận biết, sơ cứu và phòng ngừa bệnh hiệu quả.