Ghẻ Phỏng

Ghẻ phỏng chính là một dạng nhiễm trùng trên da thường gặp, bệnh có mức độ nhẹ, chỉ xảy ra ở bề mặt da. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh là vi khuẩn hình cầu nên ghẻ phỏng có xu hướng lan rộng ra khắp cơ thể và rất dễ tái phát. Theo kết quả của nhiều nghiên cứu khoa học. vi khuẩn hình cầu có khả năng lây lan nhanh chóng từ vùng da bệnh sang các vùng da lành chỉ trong thời gian ngắn, nhất là khi người bệnh chủ quan, không kiểm soát tình hình kịp thời.

Bệnh ghẻ phỏng có thể xuất hiện ở mọi đối tượng, từ người lớn cho tới trẻ nhỏ. Trong đó, trẻ nhỏ được đánh giá là có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Các triệu chứng đặc trưng của bệnh là sự hình thành và lây lan rộng của những vệt đỏ cùng với mụn nước phồng rộp ở trên da, trông giống như bị phỏng. Bệnh có thể lây lan đến nhiều vùng da trên cơ thể, thậm chí là phát ra toàn thân. Ngoài ra còn lây từ người sang người thông qua việc tiếp xúc với các đồ vật có chứa mầm bệnh hoặc tiếp xúc trực tiếp da với da.

Ghẻ phỏng và ghẻ nước là hai bệnh lý hoàn toàn khác nhau, thế nhưng chúng thường xuyên bị nhầm lẫn bởi có biểu hiện khá tương đồng. Thực chất, nguyên nhân gây ra bệnh ghẻ nước là do sự xâm nhập của một loại ký sinh trùng vào cơ thể có tên Sarcoptes scabiei hominis (mạt ngứa), còn đối với ghẻ nước là do vi khuẩn hình cầu. Chính vì thế mà chúng ta cần quan sát kỹ các biểu hiện trên da và triệu chứng đi kèm để xác định chính xác tình trạng bệnh, qua đó có phương pháp xử lý phù hợp.

Bệnh thường có xu hướng phát triển mạnh và mùa nóng và thời điểm khí hậu ẩm ướt. Môi trường này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn hình cầu phát triển nhanh chóng, dễ dàng xâm nhập và gây bệnh thông qua những tổn thương bên ngoài và vết xước trên da.

Khi bị ghẻ phỏng, người bệnh sẽ xuất hiện những dấu hiệu đặc trưng sau đây:

• Trên da xuất hiện nhiều vết mụn nước có kích thước to, nhỏ khác nhau, chúng có thể mọc đơn lẻ hoặc mọc thành chùm, bên trong mụn nước có chứa dịch màu trắng đục.
• Vùng da bị vi khuẩn hình cầu xâm nhập sẽ hình thành những vệt màu đỏ, kèm theo biểu hiện sưng tấy nhẹ và viêm nhiễm.
• Đối với các nốt mụn nước mọc riêng lẻ sẽ có bờ rõ ràng, còn đối với mụn nước mọc thành chùm hoặc mọc gần nhau thì chúng sẽ dính lại với nhau tạo thành bọng nước lớn.
• Khi bị rách, vỡ các bọng nước này sẽ có dấu hiệu rỉ dịch ra ngoài, sau đó khô lại và nhanh chóng đóng thành vảy tiết màu vàng và hơi cứng phía trên bề mặt da.
• Dịch tiết trong bọng nước có chứa rất nhiều vi khuẩn, do đó nếu nó dính vào vùng da khác hoặc da của người khác thì vi khuẩn sẽ nhanh chóng sinh sôi, hình thành nên những vệt đỏ và bọng nước mới.

Thông thường, các dấu mụn ghẻ phỏng sẽ không để lại sẹo trên da, thế nhưng nếu bệnh tái phát thường xuyên hoặc bị trong thời gian dài, đặc biệt là mùa nóng ẩm thì có thể phát sinh thành biến chứng viêm cầu thận cấp nguy hiểm. Mặt khác, các triệu chứng của bệnh cũng rất dễ gây nhầm lẫn với nhiều bệnh lý về da liễu khác như ghẻ nước, mụn rộp, chàm dị ứng, chàm đỏ…

Do vậy, nếu phát hiện ra các dấu hiệu bất thường như trên xuất hiện ở trên da, bạn cần tới các cơ sở y tế, phòng khám chuyên khoa để được xác định đúng bệnh.

Như đã đề cập tới ở phần trên, vi khuẩn hình cầu được xác định là nguyên nhân chính gây ra bệnh ghẻ phỏng ở trẻ em và người lớn, loại vi khuẩn này có khả năng truyền nhiễm vô cùng cao. Nó không chỉ lây lan từ vùng da bị bệnh sang vùng da lành trên cùng một cơ thể, thay vào đó bệnh còn có khả năng truyền từ người này sang người khác thông qua quá trình tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.

Cụ thể, đối với những người thường xuyên tiếp xúc da kề da cùng với người bệnh hoặc dính phải dịch tiết từ mụn nước, dùng chung đồ dùng cá nhân như quần áo, khăn lau mặt, khăn tắm, ngủ chung giường… thì sẽ có nguy cơ bị lây nhiễm rất cao. Vi khuẩn ngay sau khi bám vào vùng da lành trên cơ thể, chúng sẽ nhanh chóng phát triển và gây ra bệnh ghẻ nước.

Bên cạnh đó, một số yếu tố sau đây cũng là nguyên nhân tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự xâm nhập và phát triển của vi khuẩn hình cầu. Cụ thể là:

• Không tắm rửa hoặc vệ sinh thường xuyên, sạch sẽ.
• Không cắt gọn móng tay, móng chân, khiến chúng dài ra dễ bám dính đất, bụi bẩn. Khi dùng tay cào, gãi lên da vi khuẩn sẽ dễ dàng xâm nhập, phát triển và tấn công.
• Trên da có các vết xước, vết thương hở nhưng không được xử lý đúng cách, không đảm bảo vệ sinh dẫn tới viêm nhiễm, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Môi trường sống ô nhiễm, không đảm bảo hoặc sống ở những nơi đông đúc, vệ sinh kém, dễ lây nhiễm bệnh.
• Những người thường xuyên vui chơi, cưng nựng vật nuôi bị nhiễm mầm bệnh sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Mầm bệnh của vi khuẩn hình cầu có xu hướng phát triển mạnh mẽ hơn vào các mùa ẩm ướt, nóng bức.

Dù không phải là bệnh quá nghiêm trọng nhưng ghẻ phỏng lại ảnh hưởng rất lớn tới đời sống của người mắc phải. Do đó, chúng ta cần đặc biệt chú ý tới một số vấn đề sau để phòng ngừa và đẩy lùi bệnh một cách hiệu quả:

• Hạn chế tiếp xúc gần với người bị ghẻ phỏng, nếu phải tiếp xúc thì cần có đồ bảo hộ như găng tay.
• Nên duy trì thói quen luyện tập thể dục, thể thao hàng ngày để nâng cao sức đề kháng, phòng ngừa vi khuẩn lây lan, xâm nhập hoặc tái phát bệnh.
• Cần giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, sử dụng xà bông, nước rửa tay, sữa tắm diệt khuẩn để phòng ngừa bệnh. Thường xuyên cắt tỉa móng tay, móng chân để loại bỏ ổ vi khuẩn.
• Khi bị ghẻ phỏng, người bệnh cần kiêng ăn hải sản và các loại thịt đỏ. Bởi đây đều là những thực phẩm có chứa nhiều protein lạ, có nguy cơ cao gây kích ứng da, kích thích hệ miễn dịch và khiến cơ thể giải phóng ra nhiều histamin. Chính vì thế, việc sử dụng nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng tình trạng ngứa trên da, khiến vùng da bị ghẻ thêm đỏ và viêm nhiễm nặng hơn.
• Người bệnh cần kiêng ăn những loại thực phẩm có khả năng tạo ra mủ như đồ nếp, trứng, thịt gà, các món chứa gia vị cay nóng…
• Không nên uống nước ngọt, đồ uống có gas, bia rượu, bởi chúng có khả năng gây kích thích, làm gia tăng phản ứng viêm trên da, đồng thời khiến cho vết thương lâu lành. Thay vào đó nên uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ cho quá trình đào thải độc tố tích tụ dưới da, thanh nhiệt cơ thể và làm dịu vùng da bị tổn thương.
• Nên ăn nhiều hoa quả tươi, rau xanh, tăng cường bổ sung vào thực đơn những thực phẩm giàu vitamin, chất chống oxy hóa, axit béo omega-3 và các khoáng chất. Chúng sẽ giúp bạn tăng cường sức khỏe, sức đề kháng cho làn da, đẩy nhanh quá trình tái tạo da. Ăn nhiều những thực phẩm có tác dụng kháng viêm và làm lành tổn thương như gừng, tỏi, nghệ…

Bệnh ghẻ phỏng ở người lớn và trẻ nhỏ được chẩn đoán nhờ vào quá trình kiểm tra thực tế, quan sát thấy các triệu chứng trên da cũng như các biểu hiện đi kèm. Mặt khác, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện sinh thiết da, xét nghiệm các dịch tiết tại nốt mụn để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh là gì. Hiện nay có các phương pháp điều trị ghẻ phỏng nhanh chóng, mang lại hiệu quả cao như:

Điều trị bằng thuốc Tây

Bệnh ghẻ phỏng ở thể thông thường, chúng ta chỉ cần bôi thuốc ngoài da và bảo vệ da cẩn thận là có thể điều trị khỏi bệnh hoàn toàn. Một số loại thuốc bôi được bác sĩ da liễu khuyến cáo gồm có:

• DEP (DiEthylPhtalat): Đây là loại thuốc đặc trị ghẻ phỏng hiệu quả, có dạng lỏng, không màu, không mùi. Bạn chỉ cần làm sạch vùng da bị bệnh, rồi bôi trực tiếp thuốc lên mỗi ngày từ 2 – 3 lần. Bạn cũng có thể dùng vào ban đêm và tuyệt đối không sử dụng đối với vùng kín.
• Benzyl benzoat 33%: Là loại thuốc chữa ghẻ phỏng hiệu quả và có độ an toàn cao. Bạn chỉ cần làm sạch vùng da bị tổn thương rồi xịt thuốc lên mỗi ngày 2 lần, tránh bôi vào vùng đầu và da mặt, mỗi lần bôi cách nhau ít nhất khoảng 15 phút.
• Eurax (crotamintan) 10%: Là thuốc có tác dụng chống ngứa và trị ghẻ rất tốt. Bạn nên sử dụng vào buổi tối bằng cách vệ sinh da sạch sẽ rồi bôi trực tiếp lên da, dùng trong 2 – 3 ngày sẽ mang lại hiệu quả cao nhất.

Trong trường hợp người bệnh bị ghẻ có kèm theo nhiễm khuẩn thì cần dùng bổ sung thêm một số loại thuốc bằng đường uống như ivermectin hoặc kháng sinh. Tuy nhiên, những loại thuốc này chỉ được sử dụng khi có chỉ định, yêu cầu của bác sĩ. Ngoài ra cần lưu ý:

• Dùng thuốc theo đúng với chỉ định mà bác sĩ đưa ra.
• Chỉ nên bôi thuốc vào vùng da bị bệnh, không nên lạm dụng bộ cả vào vùng da bình thường.
• Vùng da bị tổn thương cần được vệ sinh thật sạch sẽ trước khi bôi thuốc.
• Cần kiên trì dùng thuốc cho tới khi khỏi bệnh hoàn toàn và dự phòng tái phát theo chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cần thiết.

Một số mẹo dân gian

Nếu lo ngại về tác dụng phụ của thuốc Tây y, người bệnh có thể áp dụng một số phương pháp dân gian dưới đây để điều trị bệnh ghẻ phỏng. Thế nhưng chúng ta không nên lạm dụng mà cần theo dõi trong một thời gian ngắn, nếu bệnh không có dấu hiệu thuyên giảm thì nên chuyển qua dùng thuốc Tây y.

• Sử dụng lá mơ

Theo nghiên cứu, thành phần Alcaloid dồi dào trong lá mơ có tác dụng ức chế khả năng hoạt động của một số chủng vi khuẩn gây bệnh trên da, hỗ trợ tiêu diệt tác nhân gây bệnh, đồng thời phòng ngừa nhiễm trùng da lây lan và tái phát, làm giảm tình trạng viêm da mủ, giảm sưng đỏ. Mặt khác, các khoáng chất và vitamin trong lá mơ còn làm lành tổn thương, giúp  tái tạo, nâng cao sức đề kháng của da và phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Cách thực hiện khá đơn giản, bạn chỉ cần lấy một nắm lá mơ rửa sạch, đem vò nát hoặc giã nát vắt lấy nước cốt, ròi dùng tăm bông sạch thấm vào vùng bị ghẻ phỏng.

• Sử dụng lá đào

Theo Y học cổ truyền, lá đào có tính bình, vị đắng, chứa nhiều hoạt chất có tác dụng cầm máu, giảm ngứa, sát trùng và rút ngắn thời gian làm lành vết thương tại các khu vực da bị tổn thương, ghẻ phỏng. Bạn chỉ cần lấy lá đào, rửa sạch rồi vò nát, dùng để đắp lên vùng da bị ghẻ. Ngoài ra, bạn có thể dùng nước lá đào nấu để tắm hàng ngày cũng mang lại hiệu quả vô cùng cao.

• Sử dụng lá ba ngạc

Lá ba ngạc phân bổ chủ yếu tại vùng núi, thường được sử dụng để điều trị các bệnh dị ứng và viêm da như dị ứng thời tiết, ghẻ phỏng, viêm da cơ địa, ghẻ nước, dị ứng côn trùng… Bởi các tinh chất được tìm thấy trong lá ba chạc có tác dụng giảm viêm, diệt khuẩn và phòng ngừa nguy cơ viêm, sưng, nhiễm trùng da lan rộng. Bên cạnh đó, dùng nước lá ba ngạc để tắm và vệ sinh vùng da bị ghẻ phỏng còn giúp người bệnh làm sạch da, cải thiện tình trạng đỏ da, giúp bệnh nhanh chóng thuyên giảm.

• Sử dụng cây dầu máu chó

Máu chó là loại dược liệu dùng để điều trị nhiều loại bệnh lý khác nhau, trong đó bao gồm cả các chứng bệnh ngoài da như ghẻ phỏng. Theo kết quả nghiên cứu, tinh dầu của loại cây này có khả năng cải thiện tốt các triệu chứng của bệnh ghẻ, tiêu diệt vi khuẩn trên da, giảm cảm giác ngứa, cải thiện tình trạng sưng viêm, nổi đỏ trên da và một số triệu chứng khó chịu khác.

Thông thường, sau khi thu hoạch thì hạt của cây máu chó được đem đi phơi hoặc sấy khô, loại bỏ phần vỏ, chỉ lấy phần nhân sau đó giã nhuyễn đem trộn chung với muối theo tỉ lệ 10:1 và rang cho tới khi khô, cuối cùng ép lấy dầu. Tinh dầu của hạt máu chó có màu đỏ sẫm, mùi hơi hắc, hơi nhầy.

Để trị ghẻ phỏng, bạn nên tắm rửa sạch sẽ, gãi hoặc chích cho nốt ghẻ chảy máu rồi bôi trực tiếp dầu máu chó lên vết thương. Tốt nhất chỉ nên bôi một lượng mỏng vừa đủ, không nên bôi quá nhiều vì sẽ không tốt cho vết thương.

• Sử dụng gel nha đam

Gel của cây nha đam có chứa nhiều thành phần quan trọng như axit amin, các loại vitamin, khoáng chất có lợi, chất chống oxy hóa… Nhờ đó mà nó có khả năng làm dịu vùng da bị tổn thương, giảm cảm giác ngứa ngáy, kích ứng da, làm nhẹ triệu chứng viêm và cải thiện vùng da bị sưng đỏ.

Ngoài các thành phần quan trọng kể trên, gel nha đam còn có tác dụng cung cấp nước, cấp ẩm cho da, ngăn ngừa tình trạng bong tróc, nứt nẻ, mụn nước lan rộng. Đồng thời kháng viêm nhiễm, đẩy nhanh tốc độ hồi phục của da sau tổn thương.

Các bạn có thể dùng gel nha đam để làm dịu da và điều trị ghẻ phỏng tại nhà bằng cách nạo lấy phần thịt rồi mang đi xay nhuyễn để tạo ra dạng gel đặc sệt. Sau đó vệ sinh sạch sẽ vùng da bị tổn thương và bôi đều gel lên. Để gel nha đam khô tự nhiên trên da hoặc đợi trong khoảng 30 phút và lấy nước ấm làm sạch lại da. Sử dụng cách này mỗi ngày 1 lần sẽ giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo da, làm lành các vết thương và phục hồi bệnh.