Mề Đay Cholinergic

Theo chuyên gia Vietmec, bệnh mề đay cholinergic là một trong những loại mề đay mẩn ngứa thường gặp. Bệnh lý này đề cập đến tình trạng da bị tổn thương khi gặp các yếu tố vật lý (thời tiết, nhiệt độ cao, mồ hôi). Thuật ngữ cholinergic dùng để chỉ các bộ phận trên cơ thể bị ảnh hưởng bởi chất trung gian acetylcholin - dẫn truyền thần kinh có nguồn gốc từ axit axetic và cholin.

Cụ thể, khi cơ thể của bạn tăng nhiệt độ và tuyến mồ hôi hoạt động mạnh hơn, acetylcholine sẽ được kích thích để giải phóng. Khi thành phần này được giải phóng, các tế bào mast bắt đầu phóng thích histamin và gây ra những tổn thương trên da. Khác với những thể mề đay khác, ngoài những triệu chứng cơ năng, mề đay cholinergic còn gây ra những phát sinh biểu hiện toàn thân.

Những triệu chứng nổi mề đay có thể tự động biến mất sau một vài giờ mà không cần can thiệp điều trị y khoa chuyên sâu. Tuy nhiên ở một số trường hợp bệnh sẽ kéo dài dai dẳng, tái phát thường xuyên, nguy hiểm hơn là biến chứng thành mãn tính.

Mề đay Cholinergic được phân thành 4 loại điển hình như sau:

• Mề đay Cholinergic tự phát
• Mề đay do cholin kèm tắc lỗ chân lông
• Mề đay Cholinergic do dị ứng mồ hôi
• Mề đay do cholin có giảm tiết mồ hôi

Bệnh có thể khởi phát ngay sau khi cơ thể đổ mồ hôi, hoặc ở trong môi trường nhiệt độ cao một vài phút. Tùy theo cơ địa từng người mà bệnh sẽ gây ra những triệu chứng khác nhau. Cụ thể:

Triệu chứng tại chỗ

• Bệnh sẽ gây ra những triệu chứng tại chỗ như:
• Cơ thể nổi những nốt ban đỏ có kích thước nhỏ từ 1-4mm. Các nốt ban này gây ra ngứa và nóng rát.
• Bề mặt da có dấu hiệu châm chích, ngứa và nóng rát khi xuất hiện tổn thương.
• Những tổn thương trên da thường xuất hiện ở bộ phận tay, chân, thậm chí là toàn thân.

Các triệu chứng không kéo dài quá lâu, thường từ 30 phút đến 1 giờ đồng hồ. Và những triệu chứng này có xu hướng tự biến mất mà không cần điều trị.

Triệu chứng toàn thân

Như đã nói ở trên, bệnh mề đay cholinergic không chỉ gây ra triệu chứng cơ năng mà còn có thể phát sinh biểu hiện toàn thân. Cụ thể:

• Người bị phát sinh những cơn hen suyễn
• Cơ thể mệt mỏi, đau đầu
• Bụng đau âm ĩ hoặc dữ dội
• Tiêu chảy
• Phù mạch

Các bác sĩ chuyên khoa cho biết ở một số trường hợp, bệnh mề đay do cholin có thể là dấu hiệu của sốc phản vệ. Trong trường hợp cơ thể xuất hiện những tổn thương trên da kèm theo khó thở, thở khò khè, lưỡi bị sưng, cổ họng có cảm giác nghẹn ứ,... Bạn nên gọi cấp cứu hoặc chủ động đến bệnh viện trong thời gian sớm nhất để được điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Bệnh thường xuyên tái phát trong khoảng từ 3-16 năm. Tuy nhiên ở một số đối tượng có cơ địa nhạy cảm, bệnh sẽ kéo dài đến 30 năm.

Theo nhiều nghiên cứu, cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh mề đay ở mặt hoặc toàn thân. Tuy nhiên cũng theo kết quả của các cuộc nghiên cứu, bệnh có thể được gây ra do các nguyên nhân sau:

• Nhiệt độ theo mùa: Cơ thể con người thoát nhiệt theo 2 hình thức đó truyền nhiệt trực tiếp từ cơ thể ra môi trường hoặc bài tiết qua tuyến mồ hôi. Tuy nhiên nếu nhiệt độ bên ngoài và bên trong cơ thể có sự thay đổi, chênh lệch hoặc thời tiết nóng ẩm sẽ ảnh hưởng đến quá trình thoát nhiệt. Từ đó gây ra hiện tượng mề đay cholinergic.
• Chứng giảm tiết mồ hôi lan tỏa tự phát: Ở những đối tượng có thể trạng giảm tiết mồ hôi lan tỏa tự phát khi tắm nước nóng hoặc tập thể dục cường độ cao, tiếp xúc môi trường có nhiệt độ cao,... có thể khiến mồ hôi bị ứ đọng trên da. Đây chính là điều kiện thuận lợi để bệnh mề đay do cholin bùng phát.
• Thường xuyên sử dụng thuốc aspirin: Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc chống viêm, kháng sinh rất dễ xảy ra tác dụng phụ. Đây chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh mề đay. Và loại thuốc điển hình gây bệnh chính là aspirin. Theo kết quả nghiên cứu, có đến 25% người bệnh mề đay do sử dụng thuốc aspirin.
• Nhiễm ký sinh trùng: Các loại ký sinh như sán, giun,... khi xâm nhập vào cơ thể sẽ đi theo đường máu để vào nội tạng hoặc một số vị trí khác trên cơ thể. Lúc này cơ thể sẽ phát hiện kháng nguyên lạ và kích hoạt chất bảo vệ. Trong quá trình này da sẽ bị dị ứng và nổi mề đay cholinergic mãn tính.
• Cơ địa nhạy cảm: Những người có cơ địa nhạy cảm hoặc đang bị viêm mũi dị ứng, hen suyễn, viêm da cơ địa sẽ có nguy cơ mắc bệnh mề đay do cholin cao hơn người bình thường.
• Di truyền: Bệnh không truyền nhiễm nhưng có xu hướng di truyền giữa những người thân trong gia đình cùng chung huyết thống.
• Tập thể thục ở cường độ cao: Lúc này cơ thể tăng thân nhiệt và đổ nhiều mồ hôi, kích thích mề đay cholin bùng phát mạnh mẽ.
• Căng thẳng quá mức: Như đã nói Acetylcholin là một chất trung gian tham gia vào quá trình truyền dẫn thần kinh. Theo đó khi bạn thường xuyên căng thẳng quá mức, cơ thể sẽ phản ứng với chất này. Trong quá trình phản ứng, các tế bào mast sẽ kích thích giải phóng histamin. Từ đó gây nên bệnh mề đay do cholin.

Ngoài những nguyên nhân trên, bệnh còn có khả năng xảy ra do một số yếu tố sau:

• Xông hơi
• Ăn đồ cay nóng
• Sốt cao do nhiễm trùng

Dù là do nguyên nhân gì bạn cũng không nên chủ quan khi thấy những dấu hiệu của mề đay cholin. Trường hợp bạn không điều trị, các triệu chứng kéo dài sẽ gây nên bệnh mề đay cholinergic mãn tính.

Một câu hỏi được khá nhiều người bệnh thắc mắc đó là, mề đay cholinergic có nguy hiểm không? Thực tế mề đay do cholin ở mức độ nhẹ có thể tự thuyên giảm sau một vài giờ đồng hồ. Thế nhưng một số ít trường hợp các tổn thương trên da có thể kéo dài đến vài ngày.

Bệnh có đặc tính là rất dễ tái phát và kéo dài trong vài năm nên sẽ ảnh hưởng lớn đến ngoại hình và tâm lý, chất lượng của sống của người mắc. Hơn nữa mề đay cholin còn gây ra những bất tiện đối với người tập luyện thể dục thể thao khi cơ thể tiết mồ hôi.

Ngoài ra triệu chứng nổi mề đay cholin có thể là dấu hiệu của sốc phản vệ - một phản ứng dị ứng vô cùng nghiêm trọng. Phản ứng này có thể dẫn đến suy hô hấp, nguy hiểm hơn là tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Chính vì vậy ngay khi nhận thấy những triệu chứng của mề đay bạn cần đến các cơ sở chuyên khoa da liễu để được thăm khám và tư vấn phác đồ điều trị thích hợp, an toàn. Từ đó hạn chế tối đa những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống.

Một số biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi bị mề đay cholinergic như:

• Phù mạch, mí mắt, đường thở, suy hô hấp
• Toàn thân ngứa ngáy không ngừng, bội nhiễm vi khuẩn dẫn đến nhiễm trùng.
• Đột quỵ.

Bệnh mề đay cholinergic có thể tái phát nhiều lần trong một năm. Vì vậy bạn không được chủ quan, bên cạnh áp dụng các bài thuốc chữa bệnh, người bị mề đay cần lưu ý và thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sau:

• Người bệnh nên hạn chế tối đa việc tập những môn thể thao cường độ mạng, có khả năng đổ nhiều mồ hôi. Thay vào đó bạn nên vận động nhẹ nhàng, ví dụ như ngồi thiền, tập yoga, bơi lội để ngăn ngừa bệnh bùng phát mạnh mẽ và tái diễn liên tục.
• Bạn không nên tắm nước quá nóng, quá lâu. Việc này có thể kích thích mề đay do cholin khởi phát.
• Thời tiết mùa hè thường nóng và ẩm, bạn nên mặc những bộ quần áo mềm mỏng, có khả năng thoáng khí tốt. Đồng thời vệ sinh cơ thể sạch sẽ, khô ráo.
• Bạn có thể chườm lạnh hoặc đắp khăn mát lên những vùng da tay bị mề đay. Việc này sẽ giúp làm dịu hiện tượng sưng, nóng rát, phù mạch, đồng thời giảm ngứa hiệu quả.
• Khi cơ thể có mồ hôi bạn nên ngâm, rửa da bằng nước mát để nhanh chóng hạ thân nhiệt, tránh bệnh bùng phát.
• Bạn cần hạn chế dung nạp các loại thực phẩm cay nóng, chiên rán, đồ đông lạnh,... Vì chúng có thể gây tiết nhiều mồ hôi hơn. Đồng thời không nên sử dụng các loại thực phẩm có chất kích thích như bia, rượu, cà phê, hút thuốc lá,... Những loại đồ uống này có thể làm tăng thân nhiệt và kích thích phản ứng dị ứng xảy ra trên da.
• Bạn nên ăn nhiều chất xơ, thực phẩm giàu omega 3, kẽm, vitamin B, C, D, E. Trong bữa ăn hàng ngày bạn cũng nên chú ý cân bằng dưỡng chất, chúng sẽ giúp cơ thể tăng cường đề kháng, chống lại các tác nhân gây hại.
• Người bệnh không nên nạp quá nhiều chất đạm vào trong cơ thể.
• Dành thời gian nghỉ ngơi điều độ, hợp lý, không căng thẳng, stress quá độ. Việc này cũng góp phần ngăn ngừa bệnh quay trở lại.
• Bôi kem dưỡng ẩm mỗi ngày để cung cấp độ ẩm cần thiết giúp da mềm mịn. Đây cũng là một biện pháp ngăn ngừa bệnh mề đay cholinergic tái phát. Tuy nhiên khi chọn kem dưỡng ẩm bạn nên tìm hiểu kỹ, tránh mua phải hàng kém chất lượng khiến da bị tổn thương.
• Khi áp dụng những biện pháp dân gian nếu không thấy bệnh thuyên giảm, bạn nên ngưng và đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra, tư vấn cách chữa thích hợp.
• Thăm khám định kỳ để theo dõi sức khỏe, tránh tình trạng bệnh tiến triển nặng nhưng không được chữa trị kịp thời.

Các chuyên gia y tế cho biết nguyên tắc chính điều trị mề đay cholinergic chính là hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh. Đồng thời kiểm soát tốt triệu chứng để ngăn bệnh phát triển nặng. Tuy nhiên để xác định được phương pháp điều trị thích hợp bạn cần đến các cơ sở y tế để bác sĩ thăm khám. Từ đó xác định chính xác tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp.

Cách chẩn đoán bệnh

Để chẩn đoán mề đay cholinergic mãn tính, các bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng mô tả. Tuy nhiên để có kết luận chính xác về tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện một số các thử nghiệm sau:

• Tập thể dục: Các chuyên viên y tế sẽ yêu cầu bạn tập một vài động tác thể dục. Tiếp đó họ sẽ theo dõi và tìm ra dấu hiệu bệnh.
• Thử nghiệm làm ấm thụ động: Y tá sẽ cho bạn ngồi trong phòng làm ấm hoặc nước ấm để kiểm tra xem có triệu chứng mề đay cholin hay không.
• Thử nghiệm thuốc methacholine trên da: Bác sĩ sẽ tiêm vào da bạn một loại thuốc methacholine, sau đó xem mề đay cholin có phát sinh hay không.

Sau khi xác định được tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị thích hợp. Dưới đây là gợi ý các cách chữa mề đay cholinergic hiệu quả, an toàn.

Tây y điều trị bệnh hiệu quả

Tây y là phương pháp điều trị được nhiều người bệnh tin dùng. Theo đó khi các bác sĩ xác định tình trạng bệnh sẽ chỉ định bạn sử dụng một số loại thuốc chuyên trị mề đay. Cụ thể:

• Acid nicotinic: Acid nicotinic pha loãng ở tỷ lệ 1:100000 sẽ làm giảm các triệu chứng trên da do mề đay choin gây ra một cách nhanh chóng. Thế nhưng thuốc này có tể làm biến đổi sắc tố da trong thời gian bạn sử dụng.
• Methacholin 0.02% và Carbamylcholin 0.002%: 2 loại thuốc này được chỉ định dùng ở dạng tiêm với dung lượng là 0.05ml. Công dụng của thuốc là giảm nhanh các phản ứng dị ứng mề đay cholinergic. Tuy nhiên bệnh mề đay không được tự ý mua loại thuốc này về nhà sử dụng. Thuốc cần được tiêm bởi nhân viên y tế chuyên khoa.
• Thuốc kháng histamine H1: Thuốc này cũng có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng do mề đay mẩn ngứa. Một số loại thuốc histamin H1 thường được bác sĩ chỉ định như Cetirizin, Loratadin hoặc Desloratadin.
• Một số loại thuốc khác: Tùy theo tình trạng bệnh mỗi người vác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc chẹn beta (Propranolol), hoặc thuốc kháng IgE, thuốc ức chế leukotriene, ức chế miễn dịch, Danazol.

Những loại thuốc này đều có công dụng làm giảm nhanh triệu chứng dị ứng do mề đay cholin gây ra. Thế nhưng nó không có khả năng điều trị dứt điểm bệnh. Chính vì vậy bạn không nên lạm dụng, dùng không đúng chỉ định của bác sĩ.

Chữa bệnh bằng mẹo dân gian

Với những trường hợp bệnh mới khởi phát ở mức độ nhẹ có thể áp dụng mẹo dân gian. Các mẹo này có ưu điểm là sử dụng thảo dược thiên nhiên có sẵn trong gian bếp mỗi nhà, dễ chế biến. Một số mẹo bạn nên biết khi bị mề đay cholinergic như:

• Lá khế: Bạn lấy một nắm lá khế đem rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn. Tiếp đó cho lá khế vào nồi cùng 1 lít nước và đun sôi. Cuối cùng chắt nước lá khế ra cốc và uống trong ngày. Cách này rất hữu hiệu với những trường hợp da nổi nốt mề đay khắp người, hoặc ở một số bộ phận trên cơ thể.
• Đu đủ: Bạn có thể dùng 100g đu đủ hơi chín, 1 miếng gừng nhỏ và 100ml giấm gạo để làm cách chữa mề đay cholinergic. Bạn gọt vỏ đu đủ, sau đó loại bỏ phần hạt. Cho đu đủ đã sơ chế cùng gừng và giấm gạo vào nồi và đun sôi đến khi gần cạn. Lấy đu đủ đã chín ra ăn trong ngày.
• Lá tía tô: Uống nước lá tía tô là một cách chữa mề đay rất hữu hiệu. Theo đó bạn chuẩn bị khoảng 50g lá tía tô, đem rửa sạch và để ráo. Tiếp đó bạn cho lá tía tô vào cối giã nát. Chiết lấy phần nước cốt lá tía tô và uống. Phần bã lá tía tô bạn chà xát lên vùng da bị dị ứng phát ban sau đó rửa sạch lại với nước.
• Lá rau má: Rau má bạn chuẩn bị một nắm, sau đó đem rửa sạch. Tiếp theo bạn cho rau má vào máy xay và xay nhuyễn lấy nước cốt uống. Hoặc bạn có thể ăn trực rau má để trị bệnh.
• Nha đam: Nha đam là loại cây quen thuộc với nhiều người dân Việt Nam. Không chỉ có công dụng làm đẹp, nha đam còn giúp bạn chữa mề đay cholin một cách hiệu quả. Theo đó bạn chuẩn bị 1 nhánh nha đam tươi, sau đó gọt bỏ phần vỏ ngoài màu xanh, chỉ giữ phần gel trong suốt. Dùng nước rửa sạch phần gel này sau đó đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương trong vòng 15 phút. Khi hết thời gian bạn rửa sạch lại với nước lạnh. Bạn có thể lặp lại cách này nhiều lần trong 1 ngày để thấy được kết quả tốt nhất.

Các phương pháp này rất đơn giản, hơn nữa còn giúp bạn tiết kiệm chi chí. Thế nhưng những trường hợp bệnh nặng, mãn tính nên đến bệnh viện kiểm tra và điều trị.