Ketamine Là Thuốc Gì? Chỉ Định Và Lưu Ý Khi Sử Dụng

Ketamine là một loại thuốc gây mê được sử dụng trong các cuộc phẫu thuật, giúp cho người bệnh không cảm thấy đau hay khó chịu. Hãy tìm hiểu thêm về loại thuốc này và những lưu ý trong quá trình sử dụng thuốc trong bài viết dưới đây.

Thuốc Ketamine là gì? Tác dụng và có những dạng đóng gói nào?

Ketamine được sử dụng trong các thủ thuật, chẩn đoán hoặc phẫu thuật yêu cầu gây mê cho bệnh nhân mà không cần gây giãn cơ. Thuốc thường được ứng dụng trong việc gây mê nhiều lần đối với trẻ em.

Bác sĩ có thể cho bệnh nhân dùng Ketamine bằng cách tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch. Trong quá trình gây mê, bệnh nhân sẽ được theo dõi chặt chẽ các chỉ số như nhịp thở, huyết áp, chức năng tuần hoàn,…

Ketamine có dạng lọ dung dịch tiêm với các liều lượng:

• Lọ 20ml (10mg Ketamine/ml).
• Lọ 10ml (50mg Ketamine/ml, 100 mg Ketamine/ml).
• Lọ 5ml (100mg Ketamine/ml).

Chỉ định và chống chỉ định của thuốc Ketamine

Thuốc Ketamin được chỉ định và chống chỉ định cho những trường hợp và đối tượng cụ thể như sau.

Chỉ định của Ketamine

Loại thuốc gây mê này thường được chỉ định đối với các trường hợp dưới đây :

• Các trường hợp cần giảm đau cấp tính ở khoa cấp cứu.
• Giảm đau sau phẫu thuật.
• Các phẫu thuật nông như loại bỏ mô hoại tử, ghép da ở bệnh nhân bỏng, băng bó,…
• Các loại kỹ thuật chẩn đoán thần kinh và chọc tủy sống, mổ thoát vị đĩa đệm,…
• Các loại kỹ thuật chẩn đoán và phẫu thuật ở tai, mũi, miệng, mắt hoặc nhổ răng.
• Nắn xương, cắt cụt, đóng đinh xương đùi,…
• Soi đại tràng, tiểu phẫu trực tràng và hậu môn, phẫu thuật mổ ung thư dạ dày,…
• Cắt bao quy đầu.
• Đặt Catheter tĩnh mạch ở tim.
• Mở tử cung để lấy thai.
• Gây mê ở người co thắt phế quản hoặc hen.
• Hỗ trợ kiểm soát các cơn đau mãn tính đa nguyên nhân.
• Điều trị cho bệnh nhân rối loạn trầm cảm nặng hoặc mắc hội chứng rối loạn lưỡng cực.

Chống chỉ định đối với Ketamine

Thuốc chống chỉ định với bệnh nhân mẫn cảm với Ketamine hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc. Thuốc không được sử dụng cho sản phụ bị tiền sản giật hoặc sản giật cũng như bệnh nhân bị rối loạn chuyển hóa Porphyrin.

Ngoài ra, Ketamine cũng được cho là mang đến những nguy cơ nghiêm trọng đối với những bệnh nhân có huyết áp tăng cao như suy tim, tiền sử đột quỵ xuất huyết não hoặc chấn thương não,…

Liều lượng và cách sử dụng Ketamine

Liều lượng Ketamine sử dụng đối với từng trường hợp bệnh nhân là khác nhau, việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Sau đây là liều lượng thông thường áp dụng do người lớn cho từng trường hợp:

Dùng khi gây mê cho bệnh nhân

Trong các thủ thuật gây mê áp dụng cho thủ thuật, tiểu phẫu, liều duy trì sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng ca bệnh. Đối với liều khởi đầu, cần tuân thủ theo liều lượng như sau:

• Tiêm hoặc truyền tĩnh mạch từ 1 – 2mg/kg, tối đa 4.5 mg/kg. 
• Tiêm bắp từ 5 – 10 mg/kg, tối đa 13mg/kg.

Khi cần gây mê bổ sung cho thủ thuật gây tê tại chỗ, tiêm tĩnh mạch từ 5 – 30mg trước khi sử dụng thuốc gây tê.

Khi dùng cho việc giảm đau và làm dịu thần kinh

Đối với đường uống, sử dụng một liều Ketamine từ 5 – 8 mg/kg vào khoảng 30 phút trước khi điều trị.

Đối với đường tiêm, khởi đầu với liều lượng 0.2 – 0.75 mg/kg với tiêm tĩnh mạch hoặc từ 2 – 4 mg/kg với tiêm bắp trong khoảng 2 – 3 phút. Sau đó, tiếp tục truyền tĩnh mạch 0.005 – 0.02 mg/kg/phút.

Một số lưu ý khác về liều lượng sử dụng

Dưới đây là một số vấn đề khác về liều dùng cần chú ý:

• Trẻ em và người cao tuổi có thể tham khảo liều lượng sử dụng đối với người lớn. 
• Không khuyên dùng cho trẻ nhỏ dưới 3 tháng tuổi vì có nguy cơ gây biến chứng đường hô hấp như co thắt thanh quản, tắc nghẽn đường thở,…
• Cần cân nhắc giảm liều ở các bệnh nhân suy gan, xơ gan, mắc các loại viêm gan hoặc suy thận.

Xem thêm:

• Isoflurane Là Thuốc Gì? Công Dụng, Liều Lượng, Cách Dùng, Giá Bán

Một số tác dụng phụ của thuốc mê Ketamine

Ketamine có thể gây ra khá nhiều tác dụng không mong muốn đối với người sử dụng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu đáng lo nào dưới đây:

Các tác dụng phụ thường gặp

Các báo cáo chỉ ra một số tác dụng phụ thường gặp ở bệnh nhân khi sử dụng Ketamine bao gồm:

• Huyết áp tăng: Có thể tăng từ 20 – 25% so với trước khi gây mê. 
• Nhịp tim nhanh.
• Tăng trương lực cơ: Cơ bắp bị co cứng và giật rung.
• Mê sảng hoặc ảo giác: Có thể kèm theo hoạt động tâm thần vận động, lú lẫn và có hành vi kích động.
• Bị run và khó phát âm.

Các tác dụng phụ ít gặp

Bên cạnh những tác dụng phụ phổ biến trên, một số ít bệnh nhân có thể có những phản ứng sau:

• Nhịp tim giảm, loạn nhịp tim, hạ huyết áp.
• Suy hô hấp: có thể gặp khi tiêm tĩnh mạch quá nhanh hoặc liều cao.
• Co thắt thanh quản, buồn nôn hoặc nôn mửa. 
• Tăng enzym gan hoặc chức năng gan bất thường.
• Tăng nhãn áp nhẹ, rung giật nhãn cầu.
• Phát ban dạng sởi.
• Đau chỗ tiêm.

Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng, bảo quản Ketamine

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng đươc Vietmec Group tổng hợp mà bệnh nhân và bác sĩ cần nắm rõ khi dùng thuốc:

Những ai không nên sử dụng Ketamine?

Không khuyến khích sử dụng Ketamine cho những người bệnh rối loạn tâm thần, dễ bị ảo giác, có tổn thương ở mắt hoặc bị bệnh tăng nhãn áp.

Thuốc cũng cần được sử dụng thận trọng đối với những đối tượng sau:

• Bệnh nhân bị trào ngược dạ dày.
• Người bị nghiện rượu mãn tính hoặc đang say rượu nặng.
• Bệnh nhân bị tăng áp lực não tủy.
• Bệnh nhân tổn thương nội sọ, chấn thương đầu hoặc có tiền sử động kinh.
• Bệnh nhân có tiền sử bệnh tim, đặc biệt là bệnh động mạch vành.
• Bệnh nhân bị tăng huyết áp nhẹ đến trung bình hoặc bị loạn nhịp tim nhanh.

Lưu ý sử dụng Ketamine đối với phụ nữ có thai và cho con bú

Hiện chưa có nghiên cứu đầy đủ về tác động của Ketamine đến bà mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, độ thanh thải của Ketamine sẽ bị giảm trong thời kỳ mang thai. Thuốc cũng có thể gây ra nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sơ sinh nếu người mẹ sử dụng trong giai đoạn này. Vì vậy, Ketamine không được khuyến khích sử dụng khi đang mang thai hoặc trong quá trình sinh nở.

Đối với người đang cho con bú, chưa có ghi chép về biến chứng. Các xét nghiệm cho thấy không tìm thấy thuốc trong huyết tương của mẹ sau khoảng 11 giờ sử dụng thuốc. Vì vậy, nên cho bé bú tối thiểu là 12 tiếng sau khi hồi phục để đảm bảo độ an toàn cao nhất cho trẻ.

Quá trình dùng thuốc và sau khi sử dụng

Trừ trường hợp cấp cứu, chỉ được phép sử dụng thuốc Ketamine tại bệnh viện dưới sự chỉ dẫn của các bác sĩ gây mê giàu kinh nghiệm. Bên cạnh đó, bắt buộc chuẩn bị sẵn các thiết bị hồi sức cấp cứu khi sử dụng thuốc này. Ketamine không được chỉ định sử dụng lâu dài đối với mọi đối tượng bệnh nhân.

Do thời gian hồi phục sau khi dùng thuốc có thể xuất hiện hiện tượng mê sảng cấp, bệnh nhân ngoại trú không nên về nhà cho đến khi hồi phục hoàn toàn sau khi gây mê. Đồng thời phải có người thân đi kèm khi trở về nhà. 

Bệnh nhân cũng cần được cảnh báo không nên lái xe hoặc vận hành các loại máy móc nguy hiểm trong vòng tối thiểu 24 giờ sau khi được gây mê bằng Ketamine.

Ketamine tồn tại trong người bao lâu?

Ketamine sẽ được chuyển hóa ở gan người và tạo thành chất chuyển hóa có hoạt tính. Các nghiên cứu chỉ ra 90% liều dùng sẽ được bài xuất ra nước tiểu và 5% được thải trừ theo đường phân. Trong đó có khoảng 4% bài xuất dưới dạng Ketamine nguyên vẹn. 

Độ thanh thải là 1.3 lít/phút với thời gian bán thải cuối khoảng 2 – 3 giờ. Tuy nhiên, các xét nghiệm cho thấy vẫn tìm ra được Keramine trong máu và nước tiểu người bệnh sau 72h kể từ khi gây mê. Vì vậy, Ketamine có thể tồn tại trong cơ thể người lên đến 4 ngày. Bệnh nhân cần nghỉ ngơi và theo dõi trong thời gian này để phát hiện ra bất kỳ phản ứng bất thường nào sau khi sử dụng thuốc.

Cách xử lý khi quá liều hoặc quên liều dùng Ketamine

Thuốc được sử dụng dưới sự chỉ định của bác sĩ tại cơ sở y tế. Vì vậy sẽ không để xảy ra tình trạng quên liều của bệnh nhân.

Sử dụng quá liều Ketamine có thể gây ức chế hô hấp. Vì vậy, luôn luôn chuẩn bị sẵn các biện pháp thông khí để hỗ trợ xử trí khi xảy ra quá liều.

Bệnh nhân quá liều sẽ ưu tiên hỗ trợ hô hấp bằng máy nhằm duy trì độ bão hòa Oxygen trong máu cũng như đào thải Carbon Dioxyd hơn là sử dụng thuốc hồi sức.

Cách bảo quản thuốc Ketamine 

Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản thuốc Ketamine trên tờ hướng dẫn sử dụng hoặc hỏi ý kiến dược sĩ. Thuốc nên được bảo quản ở môi trường tránh ẩm, tránh ánh sáng. Nhiệt độ bảo quản là nhiệt độ phòng, không nên bảo quản thuốc trong phòng tắm hay ngăn đá.

Không được vứt thuốc quá hạn hoặc không sử dụng nữa vào toilet hoặc đường ống dẫn nước, trừ khi được yêu cầu. Hãy tham khảo ý kiến của dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương nếu không biết cách xử lý thuốc để được hướng dẫn cụ thể. 

Mua thuốc Ketamine ở đâu? Giá bao nhiêu?

Ketamine là thuốc kê đơn chỉ được sử dụng bởi các bác sĩ có kinh nghiệm, chính vì vậy người dùng không nên tự tiện tìm mua loại thuốc này để sử dụng. Khi cần sử dụng loại thuốc này, vui lòng tìm đến các bệnh viện uy tín để được chẩn đoán và chỉ định. 

Hiện nay, giá bán cho mỗi liều Ketamine sẽ phụ thuộc vào nhà cung cấp và đơn vị phân phối cho bệnh viện, đồng thời tùy thuộc chế độ bảo hiểm y tế khi thăm khám, điều trị.

Trên đây là những thông tin quan trọng mà bạn nên biết về thuốc mê Ketamine. Hãy sử dụng thuốc đúng hướng dẫn để phát huy được hiệu quả cũng như tránh khỏi những nguy cơ không đáng có đối với sức khỏe người bệnh.