Tràn Dịch Khớp Cổ Chân

Giữa các khớp của cơ thể như khớp đầu gối hay khớp cổ chân đều có chứa cách dịch nhờn đóng vai trò bôi trơn giúp cho việc vận động trở nên linh hoạt, trơn tru hơn. Nếu lượng dịch này quá ít có thể làm khô khớp, làm các khớp ma sát vào nhau khi di chuyển. Ngược lại nếu dịch nhờn bị tiết ra quá nhiều sẽ làm khớp bị sưng viêm, đau nhức nghiêm trọng và cũng cản trở rất nhiều đến chức năng vận động.

Có rất nhiều nguyên nhân gây tràn dịch khớp cổ chân, thường liên quan đến các tác động trực tiếp vào cổ chân, ngoài ra một số bệnh lý khác cũng được cho là có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh. Hiểu rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này sẽ giúp người bệnh có hướng điều trị và phòng tránh sau đó kịp thời.

Cụ thể những nguyên nhân chính gây tràn dịch khớp cổ chân bao gồm

• Viêm khớp: Tình trạng viêm trong cơ thể lâu này sẽ làm cho hệ thống miễn dịch tác động khiến các mạch máu có dấu hiệu giãn nở ra và làm tích tụ dịch tại các khớp, trong đó có cả khớp cổ chân. Một số dạng viêm khớp có thể gây ra tình trạng này như viêm khớp tự miễn hay bệnh gout. Đặc biệt ở bệnh gout triệu chứng sưng mắt cá chân, sưng cổ chân được biểu hiện rất rõ ràng.
• Viêm khớp nhiễm trùng: tình trạng này do các vi khuẩn gây ra, đặc biệt nếu bạn bị thương ở cổ chân. Vi khuẩn có thể đi theo đường máu đến tấn công các khớp, gây sưng viêm và phá hủy cấu trúc khớp. Đặc biệt ở những người có tiền sử thay khớp nhân tạo hay bị HIV thường có nguy cơ này rất cao. Ngược lại từ vị trí tràn dịch cũng có thể gây viêm nhiễm và tấn công các cơ quan khác của cơ thể
• Chấn thương cổ chân: tai nạn khi chơi thể thao, tai nạn lao động hay tai nạn giao thông gây ra những tác động vật lý trực tiếp vào cổ chân khiến dây chằng, xương và sụn khớp bị hư tổn cũng chính là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất làm tràn dịch khớp cổ chân. Tình trạng này dễ gặp ở những người chơi thể thao hay người có tính chất công việc mang vác quá nặng, phải di chuyển nhiều.
• U nang hoạt dịch: ở những bệnh nhân mắc bệnh này thì cũng gặp tình trạng các chất lỏng tích tụ ở trong khớp thành u nang. Trong trường hợp u nàng này vô tình vỡ ra sẽ khiến cho các chất nhờn tràn vào khớp và gây ra hiện tượng khớp bị sưng to và đau nhức.
• Béo phì: Do khi có trọng lượng cơ thể quá lớn sẽ dồn nhiều sức ép xuống cổ chân để giữ được cơ thể thăng thẳng, không bị ngã khi đứng. Điều này cũng sẽ làm tổn thương các cơ quan ở cổ chân như dây chằng hay sụn khớp nên cũng có thể bị tràn dịch khớp cổ chân.
• Một số nguyên nhân khác: yếu tố tuổi tác, người có tiền sử mắc bệnh tiểu đường, người dễ bị xuất huyết và đang sử dụng các thuốc như thuốc cao huyết áp, người sử dụng thuốc tiêm qua đường tĩnh mạch hoặc những bệnh nhân đã từng thực hiện phẫu thuật thay thế khớp.

Tương tự như tràn dịch khớp gối, các triệu chứng của tràn dịch khớp cổ chân thường được biểu hiện khá rõ ràng nên cũng dễ nhận biết. Tuy nhiên do có đặc trưng lớn nhất là sưng viêm tại cổ chân nên đôi khi người bệnh cũng có thể nhầm lẫn với bệnh gout (do gout cũng làm sưng khu vực mắt cá chân, cổ chân. Nhầm lẫn các triệu chứng có thể làm điều trị sai nên người bệnh cần chú ý.

Một số triệu chứng điển hình khi bị tràn dịch khớp cổ chân như

• Cổ chân sưng to, tấy đỏ, nếu sờ vào sẽ thấy nóng, ấn vào mềm nhưng đau dữ dội
• Cứng khớp, di chuyển khó khăn, đặc biệt khi phải nhấc hay xoay cổ chân
• Ảnh hưởng đến chức năng vận động
• Cơn đau âm ỉ có thể kéo dài vài giờ đến vài ngày không dứt, đặc biệt tăng lên khi về đêm
• Có dấu hiệu bầm tím cổ chân nếu có liên quan đến các chấn thương hay va đập
• Ở những bệnh nhân có liên quan đến nhiễm trùng sẽ có dấu hiệu sốt cao, toàn thân mệt mỏi, uể oải, ớn lạnh.

Ở một vài trường hợp, tràn dịch khớp có thể làm xuất hiện các khối u nang có chứa chất dịch lỏng, được gọi là u nang Baker. Nguyên nhân là do dịch nhờn được tiết ra quá mức nhưng không được hấp thụ ngược lại. Các khối u này có thể lớn dần, được cảm thấy rõ ràng khi sờ bằng tay và khiến người bệnh cảm thấy đau nhức nghiêm trọng hơn.

• Nhức Mỏi Chân
• Đau Cổ Chân
• Mệt mỏi

Tràn dịch khớp cổ chân liệu có nguy hiểm không, sẽ gây ra biến chứng gì là điều được rất nhiều người bệnh băn khoăn. Đa phần tràn dịch tại cổ chân chỉ làm cản trở vận động, khiến người bệnh đau nhức nhiều ngày tuy nhiên chỉ cần được điều trị đúng cách thì hầu như không gây ra bất cứ trường hợp nghiêm trọng nào.

Tuy nhiên như đã nói, nhiễm trùng có thể là tác nhân làm lượng dịch khớp hoạt động nhiều bất thường và ngược lại, tràn dịch cũng có thể gây nhiễm trùng. Nếu không nhanh chóng điều trị hợp lý sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn thân chứ không riêng gì cổ chân. Mặt khác điều trị quá muộn hay không đúng cách cũng làm tăng nguy cơ bị teo cơ chân, làm các cơ xung quanh yếu dần và mất chức năng vận động.

Nói chung bất cứ vấn đề bất thường nào của sức khỏe cũng luôn tiềm ẩn rất nhiều vấn đề nguy hiểm mà bạn tuyệt đối không được chủ quan. Ngay khi phát hiện thấy cổ chân sưng đau bất thường người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và có hướng xử lý kịp thời.

Tính chất công việc, cân nặng hay tuổi tác, thói quen ăn uống đều là những yếu tố làm gia tăng nguy cơ tràn dịch khớp cổ chân cùng rất nhiều vấn đê nguy hiểm khác về sức khỏe. Do đó mỗi người cần thay đổi thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng khoa học hơn để nâng cao sức khỏe, hạn chế tối đa nguy cơ mắc các bệnh lý này.

Cụ thể để phòng tránh bệnh tốt nhất, mỗi người cần lưu ý các vấn đề sau

• Giảm cân khoa học trong các trường hợp cần thiết
• Điều chỉnh thói quen vận động, đứng lên ngồi xuống đúng cách, chú ý di chuyển nếu đang mang vác nặng
• Thường xuyên luyện tập thể thao nâng cao sức khỏe và cũng rất tốt cho hệ thống xương khớp
• Hạn chế dùng bia rượu, đồ ăn làm tích tụ uric trong người như thịt đỏ, nội tạng động vật hay các loại đồ ăn muối chua, đồ ăn nhiều dầu mỡ
• Đi bộ, đạp xe hay chạy bộ đều mà những bộ môn rất có lợi cho xương khớp, chú ý điều chỉnh bài tập phù hợp theo độ tuổi
• Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống hằng ngày
• Tắm nắng hằng ngày để hấp thụ các vitamin D3 tự nhiên có trong ánh nắng
• Ở những người lớn tuổi có thể tham khảo bổ sung các vitamin tốt cho hệ thống xương khớp

Để xác định rõ nguyên nhân và tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm như chụp X quang, chụp MRI, siêu âm.. kết hợp với tiền sử bệnh lý. Khi đã có các kết quả kiểm tra bác sĩ mới đưa ra các chẩn đoán và lên phác đồ điều trị phù hợp cho từng người.

Bên cạnh đó bác sĩ có thể chỉ định làm xét nghiệm dịch khớp để xác định chính xác nguyên nhân gây tràn dịch cổ chân. Cụ thể như sau

• Dịch khớp đục: xét nghiệm thấy dịch khớp đục thường do sự gia tăng bất thường của tế bào bạch cầu, nguyên nhân thường liên quan đến các bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp hoặc các chứng rối loạn tự miễn.
• Dịch màu vàng: thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh gout do sự tích tụ axit uric gây ra. Đồng thời nếu phân tích dịch khớp còn tìm thấy các tinh thể muối urat.
• Dịch màu vàng xanh: thường khá nguy hiểm do đây là dấu hiệu của nhiễm trùng xương. Kiểm tra còn thấy dịch khớp sẽ xuất hiện mủ khiến tình trạng đau nhức, sưng viêm nghiêm trọng hơn
• Dịch có màu hồng hoặc có màu: đây là biểu hiện rõ ràng nhất của tràn dịch do chấn thương khớp.

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của từng bệnh nhân mà hướng điều trị cũng được chỉ định khác nhau.

Xử lý tại chỗ

Nếu tình trạng tràn dịch khớp cổ chân mới chỉ vừa diễn ra nhưng người bệnh chưa thể di chuyển ngay với bệnh viện thì cần có cách xử lý tạm thời để giảm đau cũng như ngăn chặn các biến chứng khác xuất hiện. Ngoài ra các phương pháp này cũng có thể được áp dụng trong quá trình chăm sóc tại nhà để hạn chế việc lạm dụng quá mức các thuốc giảm đau có thể gây hại cho cơ thể.

Nguyên tắc xử trí ban đầu sẽ thực hiện theo quy tắc R – I – C – E. Cụ thể như sau

• R (rest): Người bệnh cần nhanh chóng nằm nghỉ, cố gắng hạn chế việc đi lại hay cử động cổ chân vì có thể làm các tổn thương nghiêm trọng hơn. Nếu liên quan đến các chấn thương có thể dùng nẹp để cố định cổ chân tạm thời.
• I (ice): để giảm đau cho bệnh nhân lúc này thì chườm lạnh là phương pháp hiệu quả nhất. Hãy thực hiện ngay khi có dấu hiệu bị tràn dịch, sau 48 tiếng thì hiệu quả của phương pháp này sẽ giảm dần. Chú ý bạn nên dùng khăn hoặc túi nilon để bọc đá lại nếu không có túi chườm, tuyệt đối không để đá lên trực tiếp do có thể gây bỏng lạnh hoặc nhiễm trùng tại vết thương (nếu có).
• C (compression): để hạn chế việc tràn dịch cũng như ứ trệ máu tĩnh mạch khiến cho cổ chân sưng to quá mức bạn có thể dùng băng thun băng ép từ bàn chân lên đến gối. Tuy nhiên chú ý không băng quá chặt có thể làm cổ chân đau nhức và khó chịu hơn.
• E (elevation): Một phương pháp khác để giúp máu huyết lưu thông ổn định, tránh ứ dịch ứ máu chính là kê cổ chân cao hơn bình thường, khoảng 10-20cm là vừa. Bạn có thể dùng 1- 2 cái gối để đặt ngay dưới cổ chân sẽ dễ ngủ hơn. Chú ý không nên kê quá cao sẽ làm chân tê bì do  lượng máu động mạch đến bàn chân bị giảm xuống.

Tất nhiên đây chỉ là biện pháp tạm thời, người bệnh vẫn nên đến bệnh viện gần nhất, đặc biệt là những người tràn dịch cổ chân để được xử lý kịp thời.

Điều trị nội khoa

Hầu hết tràn dịch khớp cổ chân đều được điều trị bằng thuốc để giảm cảm giác đau nhức, giảm viêm, hỗ trợ cải thiện chất lượng cuộc sống. Việc dùng thuốc tốt nhất nên thực hiện theo chỉ định từ bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối, không nên tự ý dùng bất cứ loại thuốc nào nếu chưa được thăm khám chính xác.

Một số loại thuốc thường được chỉ định khi bị tràn dịch khớp cổ chân như

• Thuốc giảm đau: thường dùng paracetamol đầu tiên, tuy nhiên nếu trước đó người bệnh đã thường xuyên dùng thuốc này hoặc bị đau nghiêm trọng hơn sẽ được chỉ định nhóm thuốc chống viêm không steroid. Một số thuốc NSAID phổ biến như  Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac,
• Thuốc kháng sinh: do có thể liên quan đến vi khuẩn đồng thời cũng có thể gây viêm nhiễm lan rộng nên người bệnh cũng được chỉ định kháng sinh kèm theo.
• Thuốc ức chế hệ miễn dịch: thường dùng nếu chọc hút dịch khớp đục sẽ được chi định một số thuốc ức chế hệ miễn dịch để cải thiện.
• Nhóm corticosteroid: dùng dạng viên uống cho những trường hợp nhẹ, tuy nhiên nếu cơn đau nặng thì cần phải tiêm corticosteroid trực tiếp vào cổ chân để giảm sưng, giảm đau nhức

Các loại thuốc dùng trong điều trị tràn dịch khớp cổ chân thường kèm theo rất nhiều tác dụng phụ nên người bệnh cần đảm bảo tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị. Tuyệt đối không được tự ý tăng/ giảm liều thuốc hay ngưng thuốc giữa chừng khi thấy các triệu chứng giảm nhẹ vì sẽ làm giảm kết quả điều trị mong muốn.

Điều trị ngoại khoa

Với các tình trạng nghiêm trọng, cổ chân sưng đau quá to, việc dùng thuốc không mang lại tác dụng tốt nhất thì bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa. Do có thực hiện xâm lấn nên các phương pháp này chỉ được chỉ định khi thật sự cần thiết. Người bệnh cũng cần tiến hành thực hiện tại bệnh viện, tại các phòng khám được khử trùng an toàn, tuyệt đối không tự ý thực hiện tại nhà.

Một số phương pháp điều trị ngoại khoa được áp dụng như

• Chọc hút dịch khớp: bác sĩ sẽ dùng kim tiêm chuyên dụng để rút bớt phần dịch dư thừa từ cổ chân ra, nhờ đó có thể giảm viêm, giảm đau nhanh chóng. Phương pháp này có thể kết hợp với tiêm corticosteroid để giảm đau. Chọc hút dịch khớp không xâm lấn quá nhiều cũng không quá đau đớn, được thực hiện nhanh chóng nên hầu như không cần dùng thuốc gây tê hay gây mê.
• Phẫu thuật khớp cổ chân: chỉ khi các tổn thương tại khớp cổ chân đã quá nghiêm trọng, biến dạng nặng nề và có thể gây ra các hệ lụy nguy hiểm thì bác sĩ mới yêu cầu phẫu thuật. Thường là phẫu thuật nội soi để điều chỉnh hay thay thế khớp cổ chân nếu cần để đảm bảo chức năng vận động cho người bệnh. Tuy nhiên phương pháp này vẫn có rủi ro và chi phí khá cao. Nếu cần phải thực hiện người bệnh nên tìm đến các bệnh viện có các trang thiết bị y tế hiện đại, có bác sĩ giỏi để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Vật lý trị liệu phục hồi khả năng vận động

Hầu hết tràn dịch khớp cổ chân thường không quá nguy hiểm nên tỷ lệ phải phẫu thuật cũng khá ít. Tuy nhiên nếu đã phẫu thuật hoặc liên quan đến các chấn thương nặng bệnh nhân cũng có thể được yêu cầu thực hiện vật lý trị liệu để phục hồi chức năng vận động ổn định.

Các bài tập vật lý trị liệu cần được hướng dẫn bởi các bác sĩ có chuyên môn cao. Người bệnh có thể được điều trị nội trú hoặc đến bệnh viện luyện tập hằng ngày cho đến khi có thể chạy nhảy đi lại hoàn toàn như bình thường.

• Cách Chữa Đau Khớp Cổ Tay Tại Nhà
• Phác Đồ Điều Trị Viêm Khớp Dạng Thấp

• Bài Tập Cho Chân Vòng Kiềng
• Cách Đứng Lâu Không Mỏi Chân