Các Bài Tập Và Vật Lý Trị Liệu Viêm Cột Sống Dính Khớp

Lợi ích của vật lý trị liệu điều trị viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp (VCSDK) là bệnh lý viêm khớp mãn tính gây đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Mặc dù chưa có phương pháp điều trị dứt điểm, nhưng vật lý trị liệu (VLTL) đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc giảm đau, cải thiện chức năng, và ngăn ngừa biến chứng cho người bệnh.

Những lợi ích cốt lõi của vật lý trị liệu với bệnh nhân VCSDK:

• Giảm đau và cứng khớp: Các phương pháp như nhiệt trị liệu, điện trị liệu tác động trực tiếp vào vùng bị viêm, giúp giảm đau nhức, khó chịu. Đồng thời lực tác động của các bài tập giúp giải phóng cơ bắp đang căng cứng, đem lại cảm giác dễ chịu, thoải mái hơn.
• Cải thiện khả năng vận động: Thực hành vật lý trị liệu thường xuyên hỗ trợ tăng cường sự linh hoạt của cột sống và các khớp ngoại vi, giúp bệnh nhân vận động dễ dàng hơn.
• Phòng ngừa biến dạng cột sống: Các bài tập VLTL được thiết kế riêng biệt giúp duy trì tư thế đúng, chống lại quá trình dính khớp, lâu dài cải thiện vóc dáng cho người bệnh.
• Cải thiện chức năng hô hấp: Thông qua liệu pháp tập thở và các bài tập làm mở rộng lồng ngực, VLTL giúp bệnh nhân hít thở sâu và dễ dàng hơn, cải thiện sức khỏe tổng thể.

Các bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp

Người bệnh VCSCK cần được bác sĩ và chuyên viên vật lý trị liệu thăm khám kỹ lưỡng để lên phác đồ tập luyện phù hợp với thể trạng và mức độ bệnh. Dưới đây là các nhóm bài tập phổ biến:

Liệu pháp nhiệt

Liệu pháp nhiệt là phương pháp sử dụng nhiệt độ (nóng hoặc lạnh) tác động lên vùng cơ thể bị đau nhức, sưng viêm nhằm đạt được các tác dụng điều trị nhất định.

Chườm nóng

• Cơ chế: Giúp giãn cơ, tăng lưu thông máu, kích thích giải phóng các chất giảm đau tự nhiên, làm mềm mô và cải thiện tình trạng co cứng, linh hoạt của khớp.
• Cách thực hiện: Dùng túi chườm chuyên dụng, khăn nhúng nước ấm (40 – 45 độ C),… chườm lên vị trí cột sống bị ảnh hưởng. Mỗi lần chườm tối đa 20 phút, có thể lặp lại nhiều lần trong ngày.

Chườm lạnh

• Cơ chế: Co mạch máu, giảm sưng tấy, giảm đau nhức, hạn chế phù nề và hỗ trợ làm chậm quá trình viêm.
• Cách thực hiện: Sử dụng túi chườm đá, khăn bọc nước đá,… áp lên vị trí đau nhức. Mỗi lần chườm tối đa 15 phút, cách 2-3 tiếng có thể chườm lại.

Bài tập kéo giãn

Kéo giãn là một thành tố then chốt trong việc kiểm soát triệu chứng và phục hồi vận động của bệnh viêm cột sống dính khớp. Một số bài tập kéo giãn đơn giản, hiệu quả cho người VCSDK như:

• Kéo giãn cơ ngực: Đứng đối diện và tựa hai tay vào khung cửa, từ từ đẩy thân trên ra phía trước cho đến khi cảm thấy căng tức vùng ngực. Giữ tư thế khoảng 30 giây, lặp lại 10-15 lần.
• Kéo giãn cơ hông: Bắt đầu ở tư thế quỳ gối phải, chân trái đặt trước, vuông góc. Đẩy hông về phía trước, giữ lưng thẳng cho đến khi căng tức vùng bẹn phía chân phải. Giữ tư thế 30 giây, sau đó đổi bên. Lặp lại 10-15 cho mỗi bên.
• Kéo giãn cơ đùi sau và cơ lưng dưới: Nằm ngửa, chân phải duỗi thẳng, chân trái gập gối, dùng hai tay ôm và kéo gối sát vào ngực. Đẩy nhẹ mũi chân phải về phía đầu tới khi có cảm giác căng tức mặt sau đùi và lưng dưới. Giữ nguyên tư thế này trong vòng 30 giây, sau đó đổi bên, thực hiện tương tự với chân còn lại. Thực hiện mỗi bên chân từ 10-15 lần.

Bài tập tăng cường sức mạnh

Mục tiêu của những bài tập tăng cường sức mạnh là nâng cao khả năng chống đỡ của cơ bắp, giảm bớt áp lực đè nén lên xương khớp. Đồng thời hỗ trợ giảm đau và cải thiện tư thế, dáng đi.

Một số bài tập cơ bản của nhóm tăng cường sức mạnh như:

• Plank: Nằm sấp với khuỷu tay chống trên sàn, mũi chân chạm đất, nâng cơ thể lên, siết cơ và giữ toàn thân thẳng từ đầu đến chân khoảng 30-60 giây. Hít thở đều. Lặp lại 3-5 lần.
• Bird-dog: Bắt đầu với tư thế bò, lưng thẳng. Duỗi đồng thời tay phải và chân trái, giữ thẳng trong 5 giây. Hạ xuống và đổi bên. Lặp lại 10-15 lần mỗi bên.
• Squat cơ bản: Đứng thẳng, hai chân mở rộng bằng vai. Giữ lưng thẳng, từ từ hạ mông xuống như tư thế ngồi xổm, đầu gối hướng mũi chân. Hạ thấp tới mức độ có thể, sau đó trở về tư thế ban đầu. Lặp lại 15-20 lần.
• Nâng chân: Bài tập này tác động đến cơ hông và một phần cơ chân. Nằm nghiêng, nâng một chân lên cao, giữ thẳng lưng, lặp lại 10-15 lần sau đó đổi bên.

Bài tập cải thiện tư thế

Các bài tập cải thiện tư thế giúp kéo giãn các nhóm cơ bị co rút, tăng cường sự linh hoạt cho cột sống và cải thiện dáng đứng – dáng đi cho người bệnh.

• Đứng dựa tường: Bạn đứng dựa lưng vào tường, gót chân cách tường khoảng 10cm. Cố gắng ép sát phần lưng, mông, vai và gáy vào tường. Giữ vị trí này trong 10 giây, lặp lại 10 lần.
• Bài tập pigeon pose: Bắt đầu ở tư thế bò, sau đó đưa chân phải ra sau, gập đầu gối, đặt mu bàn chân phải dưới hông trái. Duỗi thẳng chân trái ra sau. Giữ nguyên tư thế này trong 30 giây, lặp lại với bên trái.

Bài tập hô hấp

Bài tập hô hấp giúp người bị VCSSK thở dễ dàng hơn, lồng ngực linh hoạt hơn, cải thiện tư thế và giảm căng thẳng.

• Thở bụng: Nằm ngửa, thả lỏng cơ thể, đặt một tay lên bụng, một tay lên ngực. Hít vào chậm qua mũi, cảm nhận bụng phồng lên trong khi ngực giữ cố định. Thở ra qua miệng, bụng xẹp xuống. Lặp lại động tác 10-15 lần.
• Thở ngực: Ngồi thẳng, hai tay đặt lên xương sườn. Hít vào, xương sườn mở rộng ra hai bên. Thở ra, xương sườn khép lại. Lặp lại 10-15 lần.
• Thở chúm môi: Ngồi thoải mái, thả lỏng cơ thể, hít vào chậm qua đường mũi. Chúm môi như khi huýt sáo, thở ra chậm từ từ qua miệng. Nên giữ hơi thở ra dài gấp đôi thời gian hít vào. Lặp lại động tác 5-10 lần.

Lưu ý khi tập vật lý trị liệu

Để quá trình VLTL đạt hiệu quả và an toàn, có một số lưu ý quan trọng mà người bị VCSDK cần nắm rõ như:

• Lựa chọn cơ sở y tế uy tín để tập vật lý trị liệu, tránh những rủi ro không đáng có.
• Cung cấp cho bác sĩ và chuyên viên VLTL biết về các bệnh lý mắc kèm (nếu có), tình trạng dị ứng, loại thuốc đang sử dụng,…
• Không tự ý điều chỉnh động tác, cường độ bài tập. Điều này không những giảm hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ chấn thương.
• Dừng lại ngay lập tức nếu xuất hiện cơn đau cấp.
• Nghỉ ngơi kết hợp tập luyện điều độ, tránh quá sức gây phản tác dụng.
• VLTL có tác dụng chậm nhưng bền vững, vì vậy người bệnh nên kiên trì để thấy hiệu quả.
• Kết hợp với điều trị thuốc, dinh dưỡng và thay đổi lối sống. Đây chính là những “trợ thủ đắc lực” giúp tăng cường tác dụng của VLTL.
• Hãy chọn quần áo thoải mái, thấm hút tốt và mang giày thể thao để thuận tiện tập luyện.
• Để tránh tình trạng buồn nôn hay hạ đường huyết, bạn nên có bữa ăn nhẹ khoảng 1-2 tiếng trước buổi tập VLTL.

Vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp là một phương pháp an toàn và hiệu quả, giúp người bệnh nhanh chóng lấy lại cuộc sống năng động. Hãy tìm đến cơ sở y tế uy tín để được hướng dẫn chương trình tập luyện phù hợp với tình trạng bệnh của bạn.