Các Bài Tập và Vật Lý Trị Liệu Viêm Cột Sống Dính Khớp

Vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp là phương pháp điều trị bảo tồn có tác dụng giảm đau, tăng cường lưu thông máu, giảm co cơ, chống sưng phù và phục hồi chức năng vận động cho người bệnh. Các bài tập luyện thường được chỉ định kết hợp với điện trị liệu, xoa bóp, bấm huyệt hay chiếu sóng ngắn để nâng cao hiệu quả chữa bệnh.

Bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp

Các bài tập phục hồi chức năng thường có mặt trong chương trình vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp. Người bệnh sẽ được chuyên gia vật lý trị liệu hướng dẫn thực hiện các động tác từ cơ bản đến nâng cao nhằm kiểm soát được tình trạng co cơ, cứng khớp. 

Bên cạnh đó, các bài tập cho người viêm cột sống dính khớp còn mang đến nhiều tác dụng như:

• Hỗ trợ giảm đau, xoa dịu cơn đau lưng và cảm giác đau nhức khó chịu ở khớp bị tổn thương.
• Kích thích lưu thông máu đến chữa lành tổn thương ở khu vực bị ảnh hưởng
• Tăng tính linh hoạt cũng như phạm vi chuyển động cho cột sống.
• Cải thiện sức mạnh cho cơ bắp, qua đó giảm áp lực cho cột sống và hạn chế tác động đến vùng tổn thương.
• Làm thư giãn thần kinh, giải tỏa căng thẳng, lo lắng cho người bệnh.
• Tăng sức đề kháng cho cơ thể
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Dưới đây là một số bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp đơn giản, dễ thực hiện:

Bài tập số 1: Hít thở sâu

Ở bệnh nhân bị viêm cột sống dính khớp, việc mở rộng xương sườn cũng như lồng ngực trong quá trình hô hấp trở nên khó khăn. Tình trạng này dẫn đến hiện tượng khó thở và nhiều vấn đề khác.

Trường hợp này, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hành bài tập hít thở sâu nhằm ngăn ngừa và cải thiện các vấn đề ở đường hô hấp. Với bài tập này, người bệnh có thể tự thực hành bất cứ khi nào có thời gian rảnh ngay cả lúc ở nhà hay tại nơi làm việc. 

Cách thực hiện:

• Hít vào thật chậm bằng mũi, tập trung đưa hơi thở và sâu bên trong buồng phổi trong khoảng 5 giây. Khi hít vào, người bệnh cần cảm thấy bụng của mình đang phình ra. Điều này có nghĩa là quá trình thở đang được thực hiện nhờ cơ hoành – cơ hô hấp chính trong cơ thể người.
• Tiếp theo, thở ra một cách từ từ kéo dài trong 5 giây. Động tác thở có tác dụng đưa không khí dư thừa trong phổi ra ngoài, tạo không gian để bước hít vào tiếp theo được sâu và đưa oxy vào căng tràn phổi. Trong quá trình thở ra, có thể gồng cơ bụng bằng cách hóp bụng lại để ép được không khí ra ngoài càng nhiều càng tốt.
• Lặp lại bài tập hít thở sâu từ 5 – 10 lần liên tục. Khi thực hiện nên thả lỏng toàn bộ vùng vai và cổ.

Bài tập 2: Kéo căng cột sống

Bệnh nhân bị viêm cột sống dính khớp nặng có nguy cơ bị biến dạng, rút ngắn cột sống khá cao. Tổn thương cũng có thể chèn ép và ảnh hưởng đến tủy sống, rễ thần kinh khiến cho người bệnh chịu nhiều đau đớn, bị tê yếu cơ bắp hoặc thậm chí là tàn phế.

Thực hành bài tập kéo căng cột sống sẽ giúp giải phóng áp lực cho dây thần kinh các mô mềm quanh đốt sống bị bệnh, giúp cải thiện phạm vi chuyển động, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng cho người bệnh.

Cách thực hiện:

• Người bệnh nằm sấp trên sàn tập với tư thế hai chân duỗi thẳng ra sau
• Chống thẳng hai khuỷu tay để nâng ngực lên cao. Cố gắng duỗi thẳng cánh tay hết cỡ như khi làm động tác chống đẩy
• Duy trì tư thế trên trong 10 – 20 nhịp đếm rồi thả lỏng, trở về tư thế nằm sấp.
• Thực hiện bài tập kéo giãn cột sống 5 lần liên tục.

Bài tập số 3: Trượt lưng

Bài tập trượt lưng tác động trực tiếp lên vùng cột sống, vai, mông hay hông. Thực hiện một thời gian sẽ giúp tăng cường sức mạnh cho các cơ ở những khu vực trên để hỗ trợ cho cột sống được tốt hơn. Điều này có thể giúp cải thiện cơn đau và các triệu chứng liên quan đến bệnh viêm cột sống dính khớp.

Cách thực hiện:

• Đứng thẳng người với tư thế đưa lưng về phía tường. Hai chân mở rộng ra một khoảng bằng vai và đứng cách xa tường.
• Từ từ gập đầu gối và trượt lưng xuống dựa vào tường. Hai đùi song song với sàn nhà tạo thành tư thế tương tự như đang ngồi ghế dựa.
• Để từ 5 – 10 giây, đứng thẳng lên rồi thực hiện lại bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp này thêm 3 lần nữa.

Bài tập số 4: Đứng thẳng người

Khi thực hành bài tập đứng thẳng, người bệnh nên đứng trước gương soi để dễ dàng quan sát và điều chỉnh tư thế toàn thân. Bài tập này có tác dụng kéo căng và ổn định cấu trúc sinh lý của cột sống.

• Đứng thẳng người sao cho cột sống lưng, cổ và đầu thẳng nhau. Mắt nhìn về phía trước
• Giữ tư thế trên trong 5 nhịp đếm
• Thả lỏng toàn thân rồi lặp lại 10 lần.

Bài tập số 5: Căng hông

Bài tập căng hông được thực hiện nhằm mục đích kéo dài các cơ ở vùng lưng dưới và hông, giảm hiện tượng đau dọc cột sống lưng, nhất là ở vùng thắt lưng, đồng thời giúp cột sống vận động linh hoạt hơn.

Cách thực hiện:

• Đứng thẳng trên sàn và bước 1 chân về phía trước
• Khuỵu đầu gối chân trước xuống để kéo chân sau duỗi thẳng và đặt trên sàn. Cố gắng để tư thế này trong 20 giây sao cho lưng thẳng.
• Thả lỏng và đổi bên chân. Thực hiện đúng bài tập này sẽ thấy các cơ ở hông và chân được kéo căng.

Bài tập số 6: Nâng chân

• Đứng thẳng lưng, để đầu gối hơi cong.
• Chân phải làm trụ, từ từ nâng chân trái sang bên hông, đưa bàn chân lên cao cách mặt đất khoảng 10cm. 
• Hạ chân xuống rồi lại đá chân về phía sau một góc 45 độ trong khi cột sống lưng vẫn thẳng.
• Giữ tư thế trên trong vài giây, hạ chân xuống 
• Đổi qua tập cho chân phải. Mỗi bên thực hiện 5 lần giúp làm tăng sức mạnh cho cơ mông đùi, kéo giãn và giảm áp lực cho vùng lưng khi bị viêm cột sống dính khớp.

Bài tập số 7: Gập cằm

Bài tập gập cằm giúp làm giảm co cứng các cơ ở cổ, giảm đau mỏi cổ, đau vai gáy và vùng lưng trên. Để quá trình tập luyện được dễ dàng, thoải mái, bệnh nhân nên quấn một chiếc khăn ở cổ.

Cách thực hiện:

• Người bệnh nằm ngửa trên sàn. Giữ thẳng đầu và phần cằm hạ về phía ngực
• Để tư thế này trong 10 giây
• Thả lỏng cổ rồi thực hiện khoảng 5 lượt liên tiếp. Mỗi ngày thực hành vài lần kết hợp với các bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp khác để nhanh chóng đẩy lùi được bệnh.

Bài tập số 8: Nhún vai

• Người bệnh đứng hoặc ngồi trên ghế ở tư thế thẳng lưng
• Nhún vai một cách nhẹ nhàng lên phía tai rồi thả lỏng
• Nghỉ 5 giây và lặp lại thêm 10 lần nữa.

Bên cạnh các bài tập vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp ở trên, người bệnh cũng được khuyến cáo nên thường xuyên đi bộ hoặc tham gia các bộ môn nhẹ nhàng khác như bơi lội, tập thể dục dưỡng sinh… nhằm thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương cho cột sống và nâng cao thể trạng. Duy trì thói quen tập luyện mỗi ngày khoảng 30 phút với cường độ tăng dần để cơ thể thích nghi từ từ.

Các phương pháp vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp khác

Song song với quá trình luyện tập, người bị viêm cột sống dính khớp có thể được bác sĩ chỉ định thêm một số phương pháp vật lý trị liệu khác để nâng cao hiệu quả chữa bệnh. Bao gồm:

1. Xoa bóp, bấm huyệt 

Kỹ thuật viên sẽ sử dụng lực bàn tay và các đầu ngón tay tác động trực tiếp lên các huyệt vị phản chiếu với cùng cột sống bị viêm. Điều này có thể giúp giảm đau, chống ứ trệ khí huyết, tăng cường lưu thông máu và làm tăng khả năng hoạt động cho người bệnh.

Cách thực hiện:

• Người bệnh nằm trên giường và đặt hai tay dọc theo cơ thể
• Kỹ thuật viên ngồi ngay bên cạnh tiến hành dùng tay xoa bóp cho bệnh nhân. Thao tác bắt đầu thực hiện từ trên vai, xoa bóp dọc theo cột sống di chuyển xuống dưới thắt lưng sao cho toàn bộ vùng lưng được làm nóng.
• Xác định vị trí các huyệt Dương lăng tuyền và Thận du. Sau đó dùng ngón tay cái day ấn với lực từ nhẹ đến mạnh vào 2 huyệt, mỗi huyệt khoảng 2 phút.

2. Châm cứu trị liệu chữa viêm cột sống dính khớp

Châm cứu có tác dụng đả thông kinh mạch, giảm đau , chống viêm, phục hồi chức năng cho người bệnh. Với phương pháp vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp này, kỹ thuật viên sẽ sử dụng môt cây kim dài và mảnh châm trực tiếp vào các huyệt vị.

Tùy theo thể bệnh và các triệu chứng đi kèm mà có thể châm cứu vào các huyệt đạo sau:

• Đại chùy
• Phong trì
• Can du
• Hoàn khiêu
• Thận du
• Tam tâm giao
• Dương lăng tuyền.
• Cách du
• Hợp cốc
• Yêu dương quan.
• Quan nguyên
• Thái xung
• Âm lăng tuyền
• Ủy trung

Mỗi lần châm cứu thường kéo dài trong khoảng 30 phút. Thời gian điều trị kéo dài trong bao lâu còn phụ thuộc vào mức độ viêm cột sống dính khớp.

3. Kích thích điện

Phương pháp này cũng được áp dụng phổ biến trong vật lý trị liệu chữa viêm cột sống dính khớp. Tác dụng của điện trị liệu bao gồm:

• Giảm đau ở cơ, xương khớp, cột sống hay dây thần kinh
• Cải thiện tình trạng sưng viêm ở vùng tổn thương
• Giảm co thắt cơ, giúp các cơ ở lưng được thư giãn
• Ngăn ngừa teo cơ và các biến chứng nguy hiểm do bệnh viêm cột sống dính khớp gây ra.

4. Hồng ngoại trị liệu

Chuyên gia vật lý trị liệu sử dụng đèn hồng ngoại chiếu trực tiếp vào khu vực cột sống bị tổn thương. Phương pháp này mang đến nhiều tác dụng tốt cho người bệnh như:

• Giảm đau
• Tiêu sưng, ức chế phản ứng viêm ở cột sống và các khớp
• Làm thư giãn và giảm hiện tượng co thắt ở các cơ cạnh cột sống
• Tăng cường khả năng đào thải chất cặn bã ra khỏi cơ thể
• Giảm huyết áp, ổn định lưu thông tuần hoàn máu đến cột sống để tổn thương nhanh được chữa lành.

5. Vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp bằng sóng ngắn

Sóng ngắn trị liệu còn được gọi là thấu nhiệt sóng ngắn. Phương pháp này sử dụng một thiết bị chiếu sóng tạo ra tác dụng nhiệt liên tục hoặc ngắt quãng lên vùng bị tổn thương đem đến những tác dụng như sau:

• Làm giãn nở mạch máu, tăng cường lưu thông máu đến nuôi dưỡng, sửa chữa tổn thương cho cột sống.
• Giảm sưng viêm cột sống
• Xoa dịu cơn đau 
• Làm giãn cơ, giảm co cứng cơ

Với những công dụng trên, sóng ngắn trị liệu thường được chỉ định để điều trị cho người bị viêm cột sống dính khớp hoặc các vấn đề khác về xương khớp như viêm khớp vai, thoái hóa khớp gối, viêm khớp dạng thấp. Chống chỉ định cho bệnh nhân có nhiễm khuẩn, mắc bệnh lao, sốt, bị ung thư hoặc cấy ghép thiết bị điều hòa nhịp tim.

Quá trình vật lý trị liệu viêm cột sống dính khớp cần được thực hiện đều đặn và kiên trì trong một thời gian nhất định mới thấy được hiệu quả rõ ràng. Người bệnh nên phối hợp tốt với bác sĩ và chuyên gia trị liệu để bệnh nhanh có sự tiến triển tốt.