Xương Đòn: Cấu Tạo, Chức Năng Và Các Vấn Đề Hay Gặp

Xương đòn được xem là biểu tượng cho vẻ đẹp cuốn hút ở phái nữ. Cơ thể người gồm có hai xương đòn, chúng nằm ngang dưới vai và đối xứng với nhau. Để hiểu rõ hơn về cấu tạo, chức năng và các vấn đề hay gặp ở xương đòn thì bạn hãy cùng tôi theo dõi bài viết bên dưới đây.

Xương đòn là gì?

Xương đòn hay còn gọi là xương quai xanh. Đây là xương dài thuộc chi trên và là một trong những bộ phận tạo nên phần trước của bờ vai. Cơ thể người gồm có hai xương đòn, vị trí cụ thể là dưới vai (kéo dài từ giữa xương ức đến xương bả vai).

Hình dáng của xương đòn cong gần giống chữ S. Thân xương đòn khá dẹt, nằm ngang ở phía trước và trên ngực. Gờ xương nổi rõ dưới da, có chức năng kết nối cánh tay hai bên với phần còn lại của bộ xương người. Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy chúng bằng mắt thường, đặc biệt là ở những người gầy. 

Xương đòn là xương dài duy nhất nằm theo chiều ngang của cơ thể người. Chúng hoạt động tương tự như chiếc đòn gánh, giúp chịu toàn bộ trọng lượng của cánh tay. Đồng thời, xương đòn còn kết hợp với xương vai để tạo thành đai vai, giúp nâng đỡ toàn bộ vùng cánh tay.

Chuyên gia cho biết, xương đòn của người Việt dài khoảng 13.75cm với chu vi khoảng 3.73cm. Xương đòn khá mạnh và chắc chắn nhưng vẫn có thể bị chấn thương khi bạn tham gia các hoạt động sống hàng ngày.

Cấu tạo xương đòn

Xương đòn là vùng xương có cấu tạo khá đơn giản, gồm có 3 phần chính là thân xương và hai đầu xương. Cụ thể là:

• Phần thân xương: Thân xương gồm có hai mặt là mặt trên và mặt dưới. Ở mỗi mặt đều sẽ có phía trong và phía ngoài. Mặt trên của xương sẽ gồ ghề ở phía ngoài và nhẵn ở phía trong. Phần nhẵn này chính là phần lồi bên dưới da, bạn có thể cảm nhận được khi dùng tay sờ lên. Còn mặt dưới của xương thì hơi gồ ghề, phía ngoài có củ nón và phía trong có một vết ấn.
• Hai xương đầu: Xương đòn có hai đầu là đầu ức ở trong và đầu cùng vai ở ngoài. Đầu ức khá dày và to, chúng kết nối với xương ức. Còn đầu vai khá dẹt, chúng kết nối với mỏm cùng xương vai.

Xương đòn còn kết nối với các xương khác thông qua hai khớp nối để tạo nên bờ vai. Hai khớp đó là:

• Khớp cùng vai – đòn: Khớp này được tạo thành bởi mỏm cùng vai của bả xương vai với đầu ngoài của xương đòn.
• Khớp ức – đòn: Khớp nằm ở đầu xương đòn, được tạo thành bởi đầu xương đòn với xương ức.

Xương đòn là vùng xương có kích thước khá mỏng nhỏ nên rất dễ gãy. Gãy xương đòn có thể xảy ra sau khi bạn bị té ngã với cánh tay dang rộng hoặc có lực tác động trực tiếp vào vai. Đoạn đầu của xương đòn là phần dễ bị gãy nhất, chiếm khoảng 80% trường hợp bị gãy xương đòn.

Chức năng của xương đòn

Chuyên gia cho biết, xương đòn là cơ quan chịu lực chính ở khu vực này, giúp nâng đỡ vùng vai và cánh tay. Đồng thời, đây cũng là cơ quan tạo ra vòng tròn kết nối giữa xương vai, xương đòn và xương ức. Một số chức năng của xương đòn đối với cơ thể là:

• Hoạt động như một thanh gắn kết giúp các xương khác di chuyển linh hoạt.
• Mở rộng phạm vi vận động ở vùng vai, phân tán lực truyền, hạn chế tập trung lực vào một chỗ gây sức ép lên cánh tay.
• Hỗ trợ giữ gìn cấu trúc thần kinh phức tạp, bảo vệ mạch máu quan trọng nằm ở vùng nách và hạ đòn. Từ đó, vùng chi trên sẽ được bảo vệ và hoạt động linh hoạt hơn.
• Kết nối với xương bả vai ở phía sau để tạo thành đai vai, giúp treo và nâng cả cánh tay.
• Kết hợp với xương sườn để củng cố lồng ngực, bảo vệ tim phổi khỏi các chấn thương do tác động từ bên ngoài.

Các vấn đề thường gặp tại xương đòn

Xương đòn được xem là vùng xương rất ít gặp phải vấn đề so với các loại xương khác. Nhưng một khi xương đòn gặp chấn thương sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như phần xương ở chi trên. Dưới đây là một số vấn đề thường gặp tại xương đòn mà chúng tôi tổng hợp được bạn có thể tham khảo:

Gãy xương đòn

Đây là loại chấn thương xảy ra phổ biến nhất ở vùng vai, chiếm khoảng 35 – 45% trường hợp gãy xương vùng vai. Nguyên nhân chính gây gãy xương đòn là do va chạm mạnh, tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động. 

Gãy xương đòn rất dễ lành và không gây nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng với những trường hợp tai nạn nghiêm trọng, mảnh xương nhỏ có thể đâm vào các cơ quan quan trọng xung quanh như phổi, mạch máu, bó thần kinh,… Lúc này, bạn phải đối mặt với tình trạng liệt tay, xuất huyết hoặc tràn khí màng phổi.

Trường hợp gãy xương đòn rất dễ phát hiện do chúng nằm ngay bên dưới da. Nếu xương bị biến dạng do gãy, bạn có thể dễ dàng quan sát bằng mắt thường. Một số triệu chứng đặc trưng của tình trạng gãy xương đòn là đau nhức, không thể nâng tay, khó cử động cánh tay, phát ra tiếng lạo xạo trong xương khi cố nâng tay, chỗ xương bị gãy có nổi cục lên, vùng da bên ngoài bị bầm tím và sưng đau,…

Thoái hóa khớp cùng vai đòn

Thoái hóa khớp cùng vai đòn là hiện tượng thoái hóa khớp xảy ra ở vị trí cuối xương đòn, ngay đầu nối với khớp cùng vai. Bạn có thể nhận biết bệnh lý này thông qua các dấu hiệu như đau nhức và sưng đau ở phía ngoài vai, tràn dịch tại khớp, đau tăng lên khi vận động khớp. phát ra tiếng lạo xạo khi cử động vai, vai và cánh tay không thể hoạt động bình thường.

Nguyên nhân chính gây ra bệnh lý này là do khớp cùng vai đòn phải chịu tác động từ một lực lớn trong thời gian dài. Thoái hóa khớp cùng vai đòn được xem là biến chứng rất nguy hiểm, có thể làm tiêu xương quai xanh nếu không được xử lý đúng cách.

Viêm khớp AC

Hay còn được gọi là viêm khớp xương đòn mãn tính. Bệnh lý này khởi phát khi sụn bảo vệ xương bị thoái hóa theo thời gian. Chuyên gia cho biết, viêm khớp AC thường xảy ra sau chấn thương, thoái hóa hoặc nhiễm trùng khớp. Nếu bệnh viêm khớp AC xảy ra ở mức độ trung bình hoặc nhẹ thì có thể điều trị bằng các phương pháp nội khoa. Với những trường hợp bệnh nặng, bác sĩ sẽ đề nghị làm phẫu thuật để cải thiện triệu chứng của bệnh.

Chấn thương tách vai

Loại chấn thương này xảy ra khi có một lực mạnh tác động trực tiếp vào xương đòn. Ví dụ như vai bị va đập mạnh, ngã ở tư thế dang tay,… Lúc này, dây chằng giữ xương sẽ bị tổn thương, phá vỡ phần tiếp giáp giữa xương quai xanh và xương bả vai, dẫn đến tình trạng bong gân và tách vai.

Ngay khi bị chấn thương tách vai, bạn sẽ có cảm giác đau nhức nghiêm trọng tại vai kèm theo triệu chứng sưng viêm, bầm tím, đau toàn thân,… Dựa vào mức độ chấn thương mà bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị cho phù hợp. Với những trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật sẽ được chỉ định thực hiện để tránh các rủi ro và biến chứng không mong muốn.

Trật khớp xương ức

Khớp xương ức là điểm kết nối xương ức với xương đòn, đây là vùng khớp rất ít khi bị ảnh hưởng. Nhưng nếu chấn thương xảy ra kéo dài sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến khớp này. Trật khớp xương ức là hiện tượng xương ức và xương đòn bị trật ra khỏi vị trí ban đầu. Lúc này, xương đòn có thể bị trật ra phía trước hoặc phía sau, điều này đã gây ảnh hưởng đến khí quản và các mạch máu chính. Trường hợp nghiêm trọng có thể gây suy hô hấp, hạn chế lưu thông máu và phát sinh ra nhiều vấn đề nguy hiểm khác.

Biện pháp phòng ngừa bệnh lý tại xương đòn

Để phòng ngừa chấn thương cũng như các bệnh lý có liên quan, bạn nên có các biện pháp cải thiện sức mạnh của xương đòn. Một số điều mà bạn cần phải lưu ý trong đời sống sinh hoạt hàng ngày là:

• Mặc đồ bảo hộ lao động đầy đủ và đúng cách để tránh bị tai nạn lao động. Cẩn thận khi tham gia giao thông và chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông.

• Khởi động kỹ các khớp trước khi tập luyện thể dục hoặc chơi thể thao. Hạn chế chơi các bộ môn thể thao va chạm mạnh để tránh bị chấn thương.
• Tìm hiểu cách sơ cứu tại chỗ khi bị chấn thương để biết cách xử lý nếu chẳng may gặp phải.
• Hình thành lối sống lành mạnh, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao và bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể để cải thiện sức mạnh của xương.
• Khi xương đòn gặp vấn đề bạn nên có các biện pháp phục hồi chức năng sao cho phù hợp. Ví dụ như dùng thuốc, tiêm cortisone, nghỉ ngơi, bất động khớp, vật lý trị liệu,…

Bài viết trên đây là tổng hợp những thông tin cần biết về cấu trúc, chức năng và các vấn đề thường gặp ở xương đòn bạn có thể tham khảo để hiểu rõ hơn. Hy vọng, chúng sẽ giúp ích cho bạn trong việc chăm sóc và bảo vệ xương đòn. Ngay khi gặp vấn đề tại xương đòn, bạn cần nhanh chóng thăm khám chuyên khoa để tìm ra bệnh lý và được hướng dẫn điều trị đúng cách.